თურქეთთან თავისუფალ ვაჭრობას ევროკავშირი (DCFTA) გამოაცოცხლებს

თურქეთ-საქართველოს თავისუფალი ვაჭრობის  ხელშეკრულების ძალაში შესვლიდან რვა წელი გავიდა, ამ ხნის განმავლობაში სავაჭრო ბრუნვა ორ ქვეყანას შორის 600 მილიონი დოლარით, ანუ, 40%-ით გაიზარდა, თუმცა, როგორც სტატისტიკა გვიჩვენებს, ძირითადად, თურქეთის სასარგებლოდ:  2007-დან 2015  წლამდე საქართველოდან ექსპორტის მოცულობამ მეზობელ ქვეყანაში მხოლოდ 8%-ით (14 მილიონი დოლარით)  მოიმატა და 186  მილიონი დოლარი შეადგინა. რაც შეეხება იმპორტს, მისი მოცულობა გაორმაგდა და 1 მილიარდ 331 მილიონ დოლარს მიაღწია.  თურქეთის წილი 2007 წელს ქვეყნის მთლიან იმპორტში 14%-ს შეადგენდა, გასულ წელს კი 17% -ით განისაზღვრა.

თურქეთთან თავისუფალი ვაჭრობის ინიციატორი ქართული მხარე იყო: მთავრობა  ხელშეკრულებიდან ორ ძირითად სარგებელს ელოდა:  რუსული ემბარგოს შემდეგ ქართული ღვინო ახალ 70-მილიონიან  ბაზარზე, თურქეთში გადამისამართდებოდა,  ქვეყანაში კი თურქული ინვესტიციების „ბუმი“ დაიწყებოდა.

„დღეს ვაწერთ ხელს თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ შეთანხმებას, რაც წარმოუდგენელი იყო და  ამის  შემდეგ  საქართველო გაიტანს  თავის  პროდუქციას  მსოფლიოს ერთ-ერთ  ყველაზე განვითარებად და სწრაფად მზარდ თურქეთის ბაზარზე იმ პირობებში, როცა საქართველოს მთავარი საექსპორტო  რუსეთის  ბაზარი დაიხურა“,  - განაცხადა საქართველოს პრეზიდენტმა, მიხეილ სააკაშვილმა, 2007 წლის 21 ნოემბერს თბილისში გამართულ ბიზნეს-ფორუმზე, რომელზეც ხელშეკრულებას ხელი მოეწერა.

აღსანიშნავია, რომ დოკუმენტი დიდხანს არ იყო ხელმისაწვდომი საზოგადოებისთვის. როგორც  მაშინ, ახლაც  ექსპერტები და მეწარმეებიც აცხადებდნენ, რომ  ხელშეკრულება   ნაჩქარევად მომზადდა და თავის შინაარსით ასიმეტრიული იყო - საქართველო გაცილებით მეტ დათმობაზე წავიდა, ვიდრე თურქეთი.  

„ხელშეკრულების გაფორმებამდე  საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, 174 ტიპის პროდუქციის  შემოტანაზე  12%-იანი საბაჟო გადასახადი მოქმედებდა, ხოლო  43  სახეობაზე - 5%-იანი.   შეთანხმების შემდეგ  ყველა ზემოხსენებული პროდუქტები 15 პოზიციის გარდა, რომელიც მოხსენებულია პირველ პროტოკოლში, გათავისუფლდა გადასახადებისგან. რაც შეეხება თურქულ მხარეს, გადასახადებისგან არ  გათავისუფლდა პროდუქტების  8 კატეგორია  (თითოეული კატეგორია  10 პოზიციისგან  შედგება)  და დამატებით - 22 პოზიცია. ამასთანავე, თურქეთმა სხვადასხვა პროდუქტებისთვის სატარიფო ქვოტები  დააწესა და ადგილობრივი წარმოების დასაცავად ფუნქციური მექანიზმი ჩადო, რომელიც ავტომატურად, ქვეყანაში იმპორტს ზღუდავდა. ამის საწინააღმდეგოდ, ქართულ მხარეს სატარიფო ქვოტები თურქული მხარისთვის არ დაუწესებია“, - აღნიშნულია „ლიბერალური აკადემიის“ კვლევაში, რომელიც 2011 წელს ჩატარდა და თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების ორი წლის შედეგებს აფასებდა.

 შეზღუდვები ორივე მხრიდან, ძირითადად, სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციას შეეხო. თურქეთი, რომელსაც მაღალ დონეზე განვითარებული  აგრარული სექტორი აქვს, საკუთარ წარმოებას იმპორტისგან მაქსიმალურად იცავს, როგორც საბაჟო-ტექნიკური ბარიერებით, ასევე დარგის აქტიური სუბსიდირებით (მათ შორის, ექსპორტზეც).

ქვოტები და საბაჟო  შეღავათები საქართველოდან ექსპორტირებულ პროდუქტებზე:

საქართველოს სტატისტიკური სამსახურის ინფორმაციით, ქვოტირებული პროდუქციიდან, თითქმის, არცერთი სახეობა თურქეთის რესპუბლიკაში ექსპორტზე ბოლო რვა წლის განმავლობაში არ გასულა, თევზის და თევზპროდუქტების გარდა.

თევზი

ვინაიდან ყველაზე დიდ  ინტერესს თურქული მხარე თევზის, კონკრეტულად კი, ქაფშიის მიმართ იჩენდა,  ღვინის შემდეგ ყველაზე მაღალი  ქვოტა  (8 ათასი ტონა) თევზის იმპორტზე დააწესა.  ახალი, ან შეყინული ქაფშია საბაჟო გადასახადებისგან 60%-ით გათავისუფლდა.

შესაბამისად,  თევზის ექსპორტი თურქეთში 2007-2015 წლებში  750  ათასი დოლარიდან  (5 ათასი ტონა)   -   4  მილიონ დოლარამდე  გაიზარდა (11 ათასი ტონა) და ქვოტას ბევრად გადააჭარბა.

რაც შეეხება ქაფშიის ფქვილს,  3 ათასი ტონა ანჩოუსის ფქვილი მთლიანად გათავისუფლდა გადახადებისგან.შესაბამისად, ბოლო რვა წლის განმავლობაში მისი ექსპორტი თურქეთში  282 ათასი დოლარიდან (296 ტონა) 10,5 მილიონ დოლარამდე გაიზარდა (6,5 ათასი ტონა).

თუმცა, ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ შესაბამისი ფლოტის არარსებობის გამო ქართული ლიცენზიანტი კომპანიები, თევზის რეწვისთვის, ძირითადად, თურქულ გემებს იყენებენ,  ქირას კი  ხშირად ნედლეულით უხდიან. თურქულ კომპანიებს, არცთუ იშვიათად, თევზისგან წარმოებული პროდუქტები ევროკავშირში გააქვთ და დამატებით ღირებულებას იღებენ. საინტერესოა ის ფაქტიც, რომ ხელშეკრულების მიხედვით, ბაჟისგან არ  გათავისუფლებულა დამარილებული და შებოლილი თევზი.

ღვინო

„ბაგრატიონში“ აცხადებენ, რომ ცნობადობის ასამაღლებლად მარკეტინგული ღონისძიებებისთვის ხარჯების გაწევა ისედაც ფინანსურად შეზღუდულმა ქართულმა კომპანიებმა აღარ ისურვეს და მათთვის გაცილებით პერსპექტიულ ბაზრებზე -  დსთ-ზე,  ჩინეთზე, აშშ-სა და პოლონეთზე გადაერთვნენ.

თაფლი

მიუხედავად იმისა, რომ თურქეთი საკმაოდ დიდი რაოდენობით თაფლს აწარმოებს, ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი პროდუქტი თაფლია, განსაკუთრებით კი-  წაბლის. როგორც თაფლის ქართველმა მწარმოებლებმა eugeorgia.info-ს განუცხადეს, მისი ფასი მეზობელ ქვეყანაში კილოგრამზე - 40-50 ლირას (34-42 ლარი)  აღწევს. თუმცა, კომპანია „ბრეტის“ დამფუძნებელი, გიორგი კეპაშვილის თქმით,  თავისი პროდუქციის დასაცავად თურქული მხარე მაქსიმალურად პროტექციონისტულ პოლიტიკას ატარებს და შედარებით იაფფასიანი ქართული თაფლის შეტანას ზღუდავს.

„საქართველოს აქვს პოტენციალი, რომ 4 ათასი ტონა თაფლი ექსპორტზე გაიტანოს, გამოყოფილი ქვოტა - 200 ტონა- საკმაოდ მცირეა, მაგრამ ამ მოცულობითაც ვერ ვახერხებთ თურქეთში გაყიდვას. ერთი ქართული კომპანია ექვს თვეს ელოდა შესაბამისი ნებართვის მიღებას, მაგრამ მაინც ვერ მიიღო. როგორც ევროკავშირი, თურქეთიც უვნებლობის დამადასტურებელ საერთაშორისო სერთიფიკატს, EURO-1-ს  მოითხოვს, ამ სერთიფიკატის მიღებას აქამდე ვერ ვახერხებდით, რადგან ლაბორატორია, რომელიც მას გასცემდა, საქართველოში არ იყო, უცხოეთში კი საკმაოდ ძვირი ჯდებოდა - 2000 დოლარამდე“, - განაცხადა კეპაშვილმა.

აღსანიშნავია, რომ არალეგალურდ, თურქეთში თაფლი მაინც დიდი რაოდენობით გადის, დაწესებული მაღალი ჯარიმის მიუხედავად.

თურქული ბიუროკრატია, თუ  ქართველი მეწარმეების სისუსტე?!

ქართველი მეწარმეების წარუმატებლობის მიზეზად თურქულ ბიუროკრატიას  „ლიბერალური აკადემიის“ კვლევაშიც ასახელებენ. როგორც ნაშრომის ავტორები იუწყებიან, ქვოტების ათვისების შესახებ ინფორმაციასა და ნებართვას მხოლოდ ანკარაში მდებარე ვაჭრობის სპეციალური დეპარტამენტი გასცემს, თუმცა, საკმაოდ რთულად. ამ პრეტენზიებს არ იზიარებენ საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროში. საგარეო ვაჭრობის დეპარტამენტის უფროსი, მარიამ გაბუნია, რომელიც ჯერ კიდევ ძველი ხელისუფლების პირობებში თურქეთთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების მომზადებაზე მუშაობდა აცხადებს, რომ შეთანხმებას  კერძო სექტორი მოუმზადებელი შეხვდა.

„რამდენჯერმე გამოთქვეს ქართველმა მეწარმეებმა პრეტენზიები თურქეთში არსებულ ბიუროკრატიულ ბარიერებზე, ჩვენ გვსურდა, რომ ეს საკითხი ერთობლივი კომიტეტის სხდომაზე განგვეხილა, მოგეხსენებათ, კომიტეტი ხელშეკრულების ფარგლებში წარმოქმნილი დავების გადასაჭრელი მექანიზმია. შევხვდით ადგილობრივ ბიზნესმენებს, თუმცა, მათი მხრიდან არგუმენტირებული პასუხები ვერ მოვისმინეთ, არგუმენტების გარეშე კი რთულია, თურქულ მხარეს რამე მოსთხოვო“,-განუცხადა მარიამ გაბუნიამ eugeorgia.info-ს.

თურქეთის ელჩი საქართველოში, ლევენთ გუმრუქჩუ აღიარებს, რომ ორი ქვეყნის სავაჭრო ბრუნვაში  დიდი დისბალანსია და თურქეთი საქართველოსთან შედარებით მეტ ექსპორტს ახორციელებს, თუმცა, მისი თქმით,  ვაჭრობა  ორ ქვეყანას შორის, როგორც წესი, მთავრობაზე  დამოკიდებული არ არის. მთავრობის როლი მხოლოდ მისი რეგულირება და გაიოლებაა შესაბამისი საკანონმდებლო ბაზის შექმნით.

„რაც დანამდვილებით შემიძლია ვთქვა - საქართველოდან ექსპორტის განგებ შესამცირებლად თურქეთში არანაირი შეზღუდვა არ არსებობს. ჩვენ გვსურს, ეს ხელშეკრულება ორივე მხრისთვის ხელსაყრელი იყოს, თუმცა, საქართველოს სხვა ქვეყნებთან შედარებით უპირატეს მდგომარეობაში ვერ ჩავაყენებთ, რადგან მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრები ვართ“, - აცხადებს გუმრუქჩუ.

ექსპორტი თურქეთში- სტრუქტურა  გაუმჯობესდა, თუმცა, მოცულობა არ გაზრდილა

თურქეთში საექსპორტო  პროდუქციის  ათეული ბოლო შვიდი წლის განმავლობაში მკვეთრი ცვლილება ჯართისა და ხის ნაწარმის ნაწილში განხორციელდა:  2007 წელს ყველა სახეობის ლითონის (შავი, სპილენძის, ალუმინის, თუთიის, ტყვიის) ჯართის ექსპორტი ერთად 108 მილიონ დოლარს შეადგენდა (მთლიანი მოცულობის 63%-ს), 2015 წელს  ჯართი თურქეთში, თითქმის, აღარ გაუტანიათ.  სამაგიეროდ, მისი ადგილი ფოლადისგან დამზადებულმა ნახევარფაბრიკატებმა და წნელებმა ე.წ. „არმატურამ“ დაიკავა, რომლის საერთო ღირებულებამ 29 მილიონი დოლარი შეადგინა.

ლიდერი კი ექსპორტში, ბოლო წლებია, ტექსტილის პროდუქციის ჯგუფს უკავია, რომლის ექსპორტმა, შარშან,  თითქმის, 60 მილიონ დოლარს  მიაღწია და 2007 წელთან შედარებით ხუთჯერ გაიზარდა. ეკონომიკის სამინისტროში აცხადებენ, რომ სექტორის განვითარება თავისუფალი ვაჭრობის, კერძოდ, კი ორმხრივ კუმულაციაზე შეთანხმების დამსახურებაა.  ეს კი  ნიშნავს, რომ პარტნიორი ქვეყანის ნედლეულით წარმოებული პროდუქცია ექსპორტირებისას საბაჟო გადასახადებისგან თავისუფლდება. ანუ, თურქული ძაფისა, თუ ქსოვილისგან  საქართველოში შეკერილი ნივთები თურქეთში განბაჟებას აღარ ექვემდებარება.

თუმცა, ისიც აღსანიშნავია, რომ ტექსტილის ინდუსტრიის გადმოტანით საქართველოში  თურქული ბიზნესი ხელშეკრულების გაფორმებამდე სამი წლით ადრე დაინტერესდა, შესაბამისად, რამდენიმე დიდი ფაბრიკა თურქული ინვესტიციით დაფუძნდა. მეზობელი ქვეყნის ეკონომიკა ბოლო 20 წლის განმავლობაში  სწრაფი ტემპებით ვითარდება, ტექსტილის  ინდუსტრია კი შრომატევადი დარგია, კონკურენციის შენარჩუნება  მხოლოდ იაფი მუშახელით  არის შესაძლებელი. საქართველო სწორედ ამის გამო გახდა, პირველ რიგში, მიმზიდველი.

2007-დან 2015-წლამდე 4-ჯერ შემცირდა ხე-ტყის ექსპორტი და 1,8 მილიონი დოლარი შეადგინა, თუმცა,, მოცულობით გამოსახულებაში კიდევ უფრო მეტად - 10-ჯერ მოიკლო (3,7 ათას ტონამდე). საექსპორტო ათეულში ახალი პროდუქტი გაჩნდა  სპილენძის მადნებისა და კონცენტრატების სახით, რომლის მოცულობამ 5,6 მილიონ დოლარს მიაღწია (სავარაუდოდ, რეექსპორტის რეჟიმით გადის). ზრდა შეინიშნება აზოტოვანი სასუქების ექსპორტის ნაწილშიც, რომელიც 110 ათასი დოლარიდან  3  მილიონ დოლარამდე  გაიზარდა.

იმპორტი თურქეთიდან - ორმაგი ზრდა

გაცილებით შთამბეჭდავია თურქული პროდუქციის იმპორტის მონაცემები: პირველი ადგილი  სამკურნალო საშუალებებმა დაიკავეს, რომელთა მოცულობა  8-ჯერ გაიზარდა და 81 მილიონ დოლარს მიაღწია. შავი ლითონებისგან დამზადებული კონსტრუქციების  იმპორტი 2,6-ჯერ  - 41 მილიონ დოლარამდე,  პლასტმასებისგან წარმოებული მილების კი 2-ჯერ - 37 მილიონ დოლარამდე გაიზარდა. განსაკუთრებული მატება დაფიქსირდა სანიტარულ-ჰიგიენური პროდუქციის (საფენებისა და ბავშვთა სახვევების მიმართულებით, რომლის იმპორტი 0-დან 35 მილიონ დოლარამდე გაიზარდა.  2,4-ჯერ მოიმატა სარეცხი საშუალებების (31 მილიონი დოლარი), 2,8-ჯერ კაბელების (24,6 მილიონი დოლარი), 2,4-ჯერ ავეჯის, 17%-ით - მერქან-ბურბუშელას ფილების  და 17-ჯერ  კი- ცემენტის იმპორტმა. თითქმის ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი პროდუქტი სხვადასხვა დროს ან ახლაც საქართველოში იწარმოება.

ბოლო რვა წლის განმავლობაში ზრდა დაფიქსირდა სოფლის მეურნეობის პროდუქტების იმპორტზე, რომელიც საქართველოს მხრიდან გადასახადისგან გათავისუფლდა:

რა მოუტანა თავისუფალმა ვაჭრობამ საქართველოს?

აღსანიშნავია, რომ ვიდრე თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებას გააფორმებდა, 2006 წლიდან  საქართველო, როგორც მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრი, უკვე  სარგებლობდა თურქეთთან პრეფერენციული სისტემით (GSP+), რომლის ფარგლებში, 7200 პროდუქცია გათავისუფლებული იყო საბაჟო გადასახადისგან,

როგორც „ლიბერალური აკადემიის“ კვლევაში აცხადებდნენ,საქართველოს 16 ძირითადი საექსპორტო პროდუქტიდან   10-ს GSP+ ფარავდა,  ორს (მათ შორის, კოპტონსა და დამარილებულ თევზს)  არცერთი ხელშეკრულება შეეხო, სამი გათავისუფლდა (მათ შორის, ელექტროენერგია), ხოლო ერთი (სინთეზური ორგანული სათრიმლავი ნივთიერებები) ქვოტას დაექვემდებარა.

„სერიოზულ ეჭვს იწვევს რამდენად ეკონომიკურად მომგებინა იყო საქართველოსთვის ის ფაქტი, რომ საქართველოს სოფლის მეურნეობის პროდუქტებს ექსპორტზე  ძალიან მცირე ლიბერალიზაცია შეეხოთ, ამავე დროს, საქართველომ საკუთარ თავზე აიღო ინდუსტრიისა და  სოფლის მეურნეობის პროდუქციის იმპორტის სრული ლიბერიზაციის ვალდებულება “, - აღნიშნულია კვლევაში.

დაახლოებით მსგავსი დასკვნა გამოიტანეს ევროპელმა ექსპერტებმაც: „საქართველოსთან ტერიტორიული სიახლოვისა და  იაფი სამუშაო ძალის გამო  მოსალოდნელია, რომ თურქეთთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებამ გაზარდოს საქართველოში თურქული ინდუსტრიის ინვესტირება. ამავე დროს უნდა აღინიშნოს, რომ ხელშეკრულებამ შეამცირა, მაგრამ არ გააუქმა საბაჟო ტარიფები სოფლის მეურნეობის პროდუქტებზე თურქული მხრიდან, მათ შორის საქართველოსთვის ისეთ მნიშვნელოვან პოზიციაზეც კი, როგორიცაა, ღვინო, თხილი, ზოგიერთი ხილი და წვენები, ქაფშია და ყველი. ამასთანავე, ეს  ძალიან ზედაპირული თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებაა, რომელიც არ მოიცავს მომსახურებას და ინვესტიციებს და მსო-ს მარეგულირებელ დებულებებს არ სცდება“, - აღნიშნულია ევროკომისიის მიერ 2008 წელს მომზადებულ კვლევაში, რომელიც ევროკავშირთან თავისუფალი ვაჭრობის გაფორმების სავარაუდო შედეგებისთვის მომზადდა (ECONOMIC FEASIBILITY, GENERAL ECONOMIC IMPACT AND IMPLICATIONS OF A FREE TRADE AGREEMENT BETWEEN THE EUROPEAN UNION AND GEORGIA)

ბოსტნეულის წარმოება სტაგნაციაში

ქართველი მეწარმეები ხშირად ჩივიან, რომ თურქულ პროდუქციასთან კონკურენცია უჭირთ. რთულია, მსჯელობა, რამდენად კორელაციაშია თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების შედეგები ოფიციალურ სტატისტიკასთან, რომელიც საქართველოს  სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოებას ასახავს, მით უფრო, რომ მათი სიზუსტე დიდ ეჭვს იწვევს, საგულისხმოა, რომ ერთგვარი შემცირება, ან სტაგნაცია ბოსტნეულ კულტურების წარმოებაში მაინც ფიქსირდება:   

15 ათასი ტონით (19%-ით) შემცირდა პომიდვრის წარმოება მიუხედაად იმისა, რომ ხელშეკრულების მიხედვით, იმპორტირებული პომიდორი საბაჟო გადასახადისგან არ გაათავისუფლეს ივნისიდან სექტემბრამდე, როდესაც ადგილობრივი  ე.წ. გრუნტის (ანუ, ღია ცისქვეშ , მინდვრებში მოყვანილი პომიდორი მოდის, სამაგიეროდ, ვერ ვითარდება  სასათბურე მეურნეობა (ენერგომატარებლების სიძვირისა და ტექნოლოგიური, თუ ფინანსური სიმწირის გამო)  პომიდვრის საპირისპიროდ, 10 ათასი ტონით (32%-ით)  გაიზარდა კიტრის წარმოება, განახევრდა ჭარხლის წარმოება 5 ათას ტონამდე, ხოლო კომბოსტო კი - 30%-ით, 23 ათას ტონამდე, სამაგიეროდ, გაიზარდა სტაფილოსა და ხახვის წარმოება.

თუმცა, ეკონომიკის სამინისტროში აცხადებენ, მთავრობა, არა მხოლოდ ბიზნესზე, არამედ მომხმარებლებზეც უნდა ზრუნავდეს:

„თუ დაცვაზეა საუბარი, მომხმარებლის ინტერესებიც უნდა დავიცვათ, თუ არ შეუძლიათ, ჭოპორტის პომიდვრის შეძენა, შეუძლიათ, ალტერნატივის სახით, 3,4 ლარით იაფფასიანი თურქული პომიდორი იყიდონ, ბაზარი რომ დავკეტოთ, ეს ნიშნავს, მოსახლოებას პროდუქცია გავუძვიროთ“,  - გვითხრა მარიამ გაბუნიამ .

დიაგონალური კუმულაცია ევროკავშირთან - TFA-ს ახალი სიცოცხლე

თურქეთთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების კიდევ ერთი სარგებელი და მისთვის ახალი სიცოცხლის ჩამდგმელი ევროკავშირთან დიაგონალური კომულაციის ამოქმედება  იქნება. თურქეთი 1998 წლიდან ევროპულ ქვეყნებთან საბაჟო კავშირშია გაწევრიანებული, შესაბამისად, საქართველოს შესაძლებლობა მიეცემა, თურქული ნედლეულით წარმოებული პროდუქცია ევროკავშირში საბაჟო გადასახადის გარეშე შეიტანოს. განსაკუთრებით აქტუალური ამ ეტაპზე ეს ტექსტილის ბიზნესისთვისაა: როგორც უკვე ვახსენეთ, საქართველოში სამკერვალო ინდუსტრია ასე თუ ისე, განვითარებულია, თუმცა, სანედლეულო ბაზა არ გააჩნია. ისიც აღსანიშნავია, რომ ეკონომიკური განვითარების სამინისტრო ორი წელია, დიაგონალური კუმულაციის შეთანხმებაზე მუშაობს, მაგრამ შედეგს ამ დრომდე ვერ მიაღწია. მიზეზად თურქულ მხარესთან  გარკვეულ საკითხებზე უთანხმოებას ასახელებს. თუმცა, საქართველოში თურქეთის ელჩი აცხადებს, რომ მეზობელი ქვეყანა თანამშრომლობის გაღრმავებაზე
მზადაა.

„ჩვენ მზად ვართ საკითხის განსახილველად, თუნდაც გაზაფხულზე დაგეგმილი  სამმხრივი ეკონომიკური ფორუმის ფარგლებში (ფორუმს საქართველოს, აზერბაიჯანისა და თურქეთის მთვრობის წევრები დაესწრებიან- ავტ.).... თქვენს ქვეყანას  კარგი პერსპექტივები აქვს ევროპასთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების გამო.  ჩვენ უკვე გვაქვს  ევროკავშირთან საბაჟო კავშირი, თუმცა, მოქმედებს გარკვეული ქვოტები და ლიმიტები, ბევრი პოზიცი კი  უკვე ათვისებულია, შესაბამისად, საქართველო თურქულ კომპანიებისთვის ახალი შესაძლებლობებს ქმნის“, - განაცხადა დიპლომატმა.

ინვესტიციები

თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების ძირითად სარგებლად საქართველოს მთავრობა თურქეთიდან ინვესტიციების მოზიდვასაც მიიჩნევდა. მართლაც, ხელმოწერიდან პირველივე, 2008 წელს, მეზობელი ქვეყნიდან კაპიტალდაბანდების მოცულობა 60%-ით გაიზარდა და 165 მილიონ დოლარს მიაღწია, მათმა წილმა კი მთლიან პირდაპირ უცხოური ინვესტიციებში 4,7%-დან 10,5%-მდე მოიმატა.

თუმცა, შემდეგ წლებში მკვეთრად მოიკლო. 2014 წელს, მაგალითად,  მხოლოდ 63 მილიონ დოლარს შეადგენდა, ანუ, მთლიანი ინვესტიციების 3,6%-ს (სიტუაცია შედარებით გაუმჯობესდა შარშან: სამ კვარტალში 110  მილიონ დოლარს მიაღწია (11%).

თურქეთის ელჩი საქართველოში მიიჩნევს, რომ  ინვესტორების დაბალი აქტივობა რეგიონსა და, ზოგადად, მსოფლიოში არსებულმა პოლიტიკურ-ეკონომიკურმა კრიზისმა განაპირობა, რაც სიმართლისგან შორს არ არის: 2008 წელს  აგვისტოს ომი და მსოფლიო კრიზისი დაემთხვა, შემდეგ - ხელისუფლების ცვლილებები, ბოლო დროს კი - უკრაინა- რუსეთისა და ახლო აღმოსავლეთში მიმდინარე კონფლიქტები.

„თურქული ინვესტიციების განხორციელებისთვის სერიოზულ პრობლემებს საქართველოში ვერ ვხედავ....თურქეთისთვის,  აზერბაიჯანისა თუ რეგიონის სხვა ქვეყნებისთვის საქართველო კარგი ადგილია  ინვესტირებისთვის, რადგან გეოგრაფიულად  ახლოსაა, ორივე მხრიდან  უკვე მაღალია  ცნობადობა და ნდობა.  თუმცა, ყველა სახელმწიფო, რამდენად განვითარებულიც არ უნდა იყოს, საჭიროებს უცხოურ ინვესტიციებს. დღეს კი, განსაკუთრებით, მთელ მსოფლიოში  მათ მოსაპოვებლად კონკურენცია სულ უფრო  მძაფრდება, ალბათ,  საქართველო უფრო მეტად უნდა გააქტიურდეს არა მხოლოდ თურქეთში, არამედ სხვა ქვეყნებში, დაინტერესებულ პირებს  გააცნოს  ბიზნესის  წარმოების შესაძლებლობები, ხელსაყრელი გარემო, ორგანიზება მოახდინოს ბიზესფორუმების,  ე.წ. როუდშოუების თუნდაც თურქეთში, არა მხოლოდ ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორიც სტამბული, ანკარა, თუ იზმირია, არამედ  ბურსაში, გაზიანტეპში, ადანაში, დენიზლისა , თუ ქაიზერში. ანუ, ქალაქებში, სადაც ინდუსტრიაა განვითარებული“, - განუცხადა ლევენთ გუმრუქჩუმ - eugeorgia.info-ს.


ბელა ნოზაძე