ქართული კივი ექსპორტზე გერმანიაში შევა
"ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ყველაზე ტკბილი და ხარისხიანი კივის მოყვანა საქართველოში შეიძლება"
ევროპის ბაზარზე წელს "ნერგეტას" მიერ მოყვანილი ქართული კივის პირველი პარტია შევა. საქართველოში მოწეული ჰაივარდის ჯიშის მწვანე კივის შესყიდვის თაობაზე კომპანიამ ერთ-ერთ გერმანულ საცალო ქსელთან კონტრაქტი უკვე გააფორმა. "ნერგეტას" განვითარების მენეჯერი კონსტანტინე ვეკუა www.eugeorgia.info-სთან საუბარში ამბობს, რომ ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ყველაზე ტკბილი და ხარისხიანი კივის მოყვანა საქართველოში შეიძლება, ქართული კივი კი თავისი გამორჩეული გემოს წყალობით უახლოეს რამდენიმე წელიწადში წარმატებული საექსპორტო პროდუქტი გახდება.
ქართული კივის წარმატების საფუძველი კლიმატი და მოვლაა
კომპანია "ნერგეტამ" ჰაივარდის ჯიშის მწვანე კივის პლანტაცია სამეგრელოში 24 ჰექტარზე 2011 წელს გააშენა. "დარწმუნებული ვარ, ქართული კივი უახლოეს რამდენიმე წელიწადში წარმატებული საექსპორტო პროდუქტი გახდება," - ამბობს კონსტანტინე ვეკუა, - "ასეთი რწმენის საფუძველს ჩვენს ოჯახში მოყვანილი კივის გერმანიაში ჩატარებული ლაბორატორიული შემოწმების შედეგი გვაძლევს: კვლევამ აჩვენა, რომ ქართულ კივის ევროპულთან შედარებით აქვს გაცილებით მაღალი შაქრიანობა. ხარისხით ის ახალ ზელანდიურ კივის არაფრით ჩამოუვარდება. რაც მთავარია, სიტკბო და გამორჩეული გემო მიიღწევა ბუნებრივი კლიმატური პირობებით, და არა გადაჭარბებული ხელოვნური ჩარევით. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ შეგვიძლია ქართული კივი ევროპის სამომხმარებლო ბაზარზე ყველა სხვა კივისგან განსხვავებულად წარმოვაჩინოთ. როცა პროდუქტი ამის საშუალებას გაძლევს, ეს ძალიან დიდი შესაძლებლობაა".
"ნერგეტას" განვითარების მენეჯერი აცხადებს, რომ ხელსაყრელი ბუნებრივი კლიმატური პირობები წარმატების მხოლოდ ნაწილია, მთავარი კი კივის მოვლის საუკეთესო მეთოდების ცოდნაა. ამ მხრივ ყველაზე დიდი გამოცდილება ახალ ზელანდიას აქვს. ამიტომ, კომპანიის თანამშრომლები ამ ქვეყანაში გაემგზავრნენ და წარმატებული პლანტატორების საუკეთესო გამოცდილებას კივის სამშობლოში გაეცნენ.
"ნერგეტას" მიზანი შექმნისთანავე ევროკავშირის ბაზარზე გასვლა იყო. ამისთვის კომპანიამ GLOBAL GAP-ის სტანდარტიც აიღო. GLOBAL GAP სასოფლო-სამეურნეო წარმოების სანიმუშო პრაქტიკის სტანდარტია. ეს სტანდარტი აუცილებლად უნდა დაიცვან იმ ფერმერებმა, რომლებიც ხილს, ბოსტნეულს და აკვაკულტურებს აწარმოებენ და ეს პროდუქტები ევროკავშირის ბაზარზე გააქვთ. სტანდარტი მოიცავს სასოფლო-სამეურნეო და აკვაპროდუქტის წარმოების სრულ ციკლს - ადგილის შერჩევიდან და ნიადაგის დამუშავებიდან დაწყებული, პროდუქტის დამზადებით, დაფასოებითა და შეფუთვით დამთავრებული. "GLOBAL GAP-ის სტანდარტის მიხედვით დოკუმენტაციის მომზადების და მიკვლევადობის პროცედურების დანერგვის კონსულტაციებში 5000 ევრო გადავიხადეთ. გარდა ამისა, შევიძინეთ ნარჩენი წყლების გასაფილტრი აპარატურა, გავაკეთეთ სოციალური ოთახი მუშებისთვის, სანიტარული კვანძები და სამაცივრე მეურნეობა, რასაც კიდევ დამატებითი ინვესტიცია დასჭირდა. ამ სტანდარტის აღება აუცილებელია, რადგან მას ევროკავშირის ქვეყნებში არსებული ყველა სუპერმარკეტი ითხოვს", - აცხადებს ვეკუა.
"ნერგეტას" განვითარების მენეჯერი ამბობს, რომ კივი ყველაზე ძვირი იაპონიაშია, მაგრამ კომპანია იაპონიის ბაზარზე გასვლას ჯერჯერობით, ვერ ახერხებს. ევროპის ბაზარზე 1 კგ კივი ამჟამად 1,30 ევრო ღირს, რუსეთში კი დაახლოებით 1, 60 ევრო. თუმცა, ქართველი მეწარმეები რუსეთის ბაზრის არასტაბილურობის გამო აქცენტს ევროპაზე აკეთებენ. "ნერგეტა" მოლაპარაკებებს ამჟამად ერთ-ერთ გერმანულ საცალო ქსელთან აწარმოებს. ეს საცდელი პარტია იქნება. კონსტანტინე ვეკუა აცხადებს, რომ ქსელს სეზონზე კივის საკმაოდ დიდი პარტიის მიწოდება სჭირდება, საქართველოს კი ამ ეტაპზე მისი მოთხოვნის მეათედის დაკმაყოფილებაც არ შეუძლია.
კივი მოჰყავს ოზურგეთის რაიონის სოფელ გურიანთაში მცხოვრებ აკაკი ღლონტსაც. მას ბიომეურნეობა აქვს. ფერმერი ამბობს, რომ რამდენიმე თვეში ბიოწარმოების დამადასტურებელ სერტიფიკატსაც მიიღებს, რაც მას ევროკავშირის ბაზარზე პროდუქციის რეალიზაციას გაუმარტივებს: "ბიომეურნეობაში სხვადასხვა ხილი მომყავს. აქედან 120 ძირი კივია. ამ 120 ძირიდან 5-6 ტონა მოსავალიც ამიღია. როცა ბიოწარმოების დამადასტურებელი სერტიფიკატი მექნება, აუცილებლად გავიტან ევროკავშირის ბაზარზე - იქ ბიოპროდუქტს მაღალი ფასი აქვს და კარგადაც იყიდება. 2008 წელს ლიტვაში ვიყავი. კარგად მახსოვს, მაშინ იქ ახალ ზელანდიური კივი ჩვენს ფულზე დაახლოებით 14 ლარი ღირდა, იტალიური კი - 11 ლარი. ძალიან მომგებიანი კულტურაა და რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, ის კარგად შეეგუა ჩვენს ადგილობრივ კლიმატურ პირობებს. კივი ძალიან კარგი საშუალებაა იმისთვის, რომ მოძველებული და ნაკლებად მომგებიანი კულტურები ჩავანაცვლოთ".
აკაკი ღლონტი ამბობს, ადრე გაზაფხულზე ძლიერი ქარისა და ყინვის გამო კივის ნარგავები დაზიანდა, ამიტომ წელს საქართველოში კივის ცუდ მოსავალს ელოდებიან. თუმცა, საქართველოში მოყვანილი კივიადგილობრივი ბაზრის მოთხოვნას სრულად ვერც კარგი კლიმატური პირობებისა და კარგი მოსავლიანობის დროს აკმაყოფილებს. ამიტომ, ის უცხოეთიდანაც შემოაქვთ. ირანული, მცირე ზომის და დაბალხარისიხიანი კივი კი ქართული კივის ფასს აგდებს.
www.eugeorgia.info-სთან საუბარში ორივე ფერმერი ყურადღებას ერთ, საერთო პრობლემაზე ამახვილებს. ამბობენ, რომ ევროპის ბაზარზე გასასვლელად და იქ წარმატების მოსაპოვებლად აუცილებელია ბაზრისთვის ხარისხიანი პროდუქციის მსხვილი პარტიების გარანტირებული და სატბილური მიწოდება. საქართველოს კი ამ ეტაპზე ამ მოთხოვნის დაკმაყოფილება არ შეუძლია. აკაკი ღლონტი მიიჩნევს, რომ გამოსავალი ფერმერთა გაერთიანება და კოოპერატივის შექმნაა, კონსტანტინე ვეკუა კი ამბობს, რომ ადვილი არც ამ გამოსავლის ნახვაა: "კოოპერატივი რომ შექმნა, ამისთვის სხვა მწარმოებლები უნდა არსებობდნენ, რომელთაც წარმოების ისეთივე სისტემა ექნებათ, რაც შენ გაქვს და თანახმა იქნებიან, რომ ერთობლივი მარკეტინგი განხორციელდეს და მოგებაც და ხარჯიც თანაბრად განაწილდეს. ასეთი ფერმერების მოძებნა კი ადვილი არ არის".
ფერმერები ამბობენ, რომ იმ მცირე საოჯახო მეურნეობებს, სადაც ამჟამად კივი მოჰყავთ, არ აქვთ საკმარისი ცოდნა და ფინანსური სახსრები იმისთვის, რომ მოსავლის რაოდენობა და ხარისხი გაზარდონ. პრობლემაა კივის ნარგავებისთვის აუცილებელი საირიგაციო სისტემის დანერგვა, რაც დიდ ფინანსურ ინვესტიციას მოითხოვს. ურწყავ ნაკვეთებში მოშენებული კივის მოსავლიანობა კი წლიდან წლამდე ცვალებადი და არაპროგნოზირებადია. ასე მაგალითად, 2010 წლის გვალვის გამო მცირე ფერმერთა საკარმიდამო ნაკვეთებში გაშენებული კივის მოსავალი რამდენჯერმე შემცირდა. მორწყვის გარეშე მიტოვებული ნარგავები დაისტრესა და 2011 წლის მოსავალი წინა წლის მოსავალთან შედარებით განახევრდა. მცირე ფერმერთა მთავარი პრობლემა ერთნაირი ხარისხის და ზომის კივის მოყვანაა. როგორც წესი, საერთო რაოდენობის მოსავალში მცირე ზომის კივი ჭარბობს - ევროკავშირი კი საკუთარ ბაზარზე 62 გრამზე ნაკლები წონის კივის გაყიდვას კრძალავს. თავისი წესი აქვს კივის მოკრეფას და შენახვასაც. მცირე ფერმერთა დიდ ნაწილს ამ წესების შესახებ ინფორმაცია არ აქვს.
ეს იყო ის ძირითადი მიზეზები, რის გამოც "ნერგეტამ" საკუთარი კივის პლანტაციის გაშენება გადაწყვიტა. "საკუთარი წარმოება საშუალებას მოგვცემს, რომ ერთგვაროვანი ხარისხი უზრუნველვყოთ და ჩვენს მომხმარებელს საჭირო რაოდენობის პროდუქცია ჩავარდნების გარეშე მივაწოდოთ", - ამბობს "ნერგეტას" ოპერაციების დირექტორი რომეო ჯაპავა. კომპანიის მენეჯმენტი უახლოეს პერიოდში მეურნეობის 200 ჰა-მდე გაფართოებას აპირებს.
კივი
ველური კივის სამშობლო ჩინეთია. კივის კულტურა კი მსოფლიოს ახალმა ზელანდიელებმა გააცნეს. მსოფლიო ბაზარზე კივის მთავარი მიმწოდებელი ამჟამად სწორედ ახალი ზელანდიაა. საქართველოში კივი გასული საუკუნის 80-იან წლებში შემოვიდა. ის კარგად ხარობს როგორც სამეგრელოსა და გურიაში, ისე კახეთში. თუმცა, მისი მოშენებისთვის ყველაზე ხელსაყრელი ნიადაგურ-კლიმატური პირობები მაინც დასავლეთ საქართველოს სუბტროპიკულ ზონაშია.
კივის რბილობი შეიცავს ასკორბინის მჟავას, C და PP ვიტამინებს, B ჯგუფის ვიტამინებს და პროვიტამინ A-ს. აუმჯობესებს ნივთიერებათა ცვლას. ნაყოფის სამკურნალო და დიეტური თვისებების გამო მასზე მაღალი მოთხოვნაა.
კივი ყინვაგამძლეა, უძლებს -15 გრადუსამდე ყინვას. დაავადებებისა და მავნებლების მიმართ დიდი მდგრადობით ხასიათდება. კარგად ეგუება მაღალტენიან ჰაერს, მაგრამ არ უყვარს ჭარბი ტენი. პლანტაციის გასაშენებლად არჩევენ ფხვიერ და ჭარბი ტენის სწრაფი წრეტის უნარის მქონე, სუსტი მჟავე, ან ნეიტრალური რეაქციის (5,0-7,5) ნიადაგებს. ამის გამო კივის მოყვანა საქართველოს ბევრ რაიონში შეიძლება, თუმცა მისი მოშენებისთვის ყველაზე ხელსაყრელი ნიადაგურ-კლიმატური პირობები დასავლეთ საქართველოს სუბტროპიკულ ზონაშია.
1 ჰექტარზე კივის 500 ნერგი ირგვება. დარგვის საუკეთესო პერიოდია შემოდგომაზე - ოქტომბერ-ნოემბერი, გაზაფხულზე კი - მარტი. იმ რეგიონებში, სადაც ზამთარი შედარებით მკაცრია, დარგვა უმჯობესია გაზაფხულზე. კივი ხვიარა ტიპის მცენარეა, ამიტომ მისი მიწაზე გართხმის თავიდან ასაცილებლად, თითოეულ მცენარესთან 2 მეტრის სიმაღლის ჭიგო უნდა ჩაირგოს და მცენარე მასზე აიკრას.
კივი ორსახლიანი მცენარეა. მისი დარგვის დროს აუცილებლად უნდა იქნას გათვალისწინებული მდედრობითი და მამრობითი მცენარეების თანაფარდობა - დამტვერიანების პროცესის უზრუნველყოფის მიზნით 8 მდედრობით მცენარეზე 1 მამრობითი კივი უნდა მოდიოდეს.
მაქსიმალური მსხმოიარობის მისაღწევად კივი ყოველწლიურად უნდა გაისხლას. კივი პირველ მოსავალს დარგვიდან მესამე წელს იძლევა, სრულ მოსავლიანობას კი 6 წლის ასაკში აღწევს. კივის პლანტაციის 1 ჰა-ზე გაშენებას ( სრული აგროტექნიკური ღონისძიებების დაცვით ) 40 000 ლარი სჭირდება. სამაგიეროდ, კარგი მოვლის შემთხვევაში, 1 ჰა-დან 30-35 ტონა მოსავლის მიღება შეიძლება.
კივი მწიფეა, თუ მისი შაქრიანობა მინიმუმ 12%-ია. ამ დროს ნაყოფი არ უნდა იყოს ძალიან მკვრივი და ადვილად უნდა იჭრებოდეს. კივი არ უნდა მოიკრიფოს მანამდე, სანამ შაქრიანობა მინიმუმ 6,2%-ს არ მიაღწევს. თუ უფრო ნაკლები შაქრიანობის კივი მოიკრიფება, ის ვერასოდეს მიაღწევს 12% შაქრიანობას.
ბაზარზე კივის 1-წლიანი ნერგი ამჟამად 4-5 ლარი ღირს, 2-წლიანი კი - 8 ლარი.
