დავით საგანელიძის თქმით, ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტო 2016 წლის გაზაფხულზე ამოქმედდება
ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტოს შექმნა საპარტნიორო ფონდის ქოლგის ქვეშ ჯერ კიდევ 2015 წლის აპრილში დაანონსა საქართველოს ხელისუფლებამ. დაპირების მიხედვით, სააგენტო 2015 წლის ბოლომდე უნდა შექმნილიყო. ფონდის შესაქმნელად ძირითადი სამუშაოები დასრულებულია, თუმცა, საპარტნიორო ფონდის დირექტორის დავით საგანელიძის ინფორმაციით, ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტოს დაფუძნება მომავალ წლამდეა გადავადებული.
ექსპორტის ხელშეწყობის სააგეტოს შექმნის შესახებ საჯაროდ ცნობილი 2015 წლის 23 აპრილს გახდა. სწორედ ამ დღეს საპარტნიორო ფონდის აღმასრულებელი დირექტორის მოადგილემ, ნათია თურნავამ და იტალიური საკონსულტაციო კომპანია "საჩეს“ საერთაშორისო ურთიერთობების ხელმძღვანელმა პაოლა ვალერიომ ხელი მოაწერეს ხელშეკრულებას თანამშრომლობის შესახებ, რომლის თანახმადაც საპარტნიორო ფონდს, "საჩესთან“ ერთად, სამი თვის განმავლობაში ექსპორტის სააგენტოს სტრუქტურის ჩამოყალიბებასა და იმ პროდუქტებისა და პროცედურების შექმნაზე უნდა ემუშავა, რომელიც აგრო ნაწარმის ექსპორტიორების ფინანსირებას შეუწყობდა ხელს.
“ამ მიმართულებით გამოცდილება ინსტიტუციონალური სახით საქართველოში არ არსებობს, საერთაშორისო პრაქტიკიდან გამომდინარე ფონდმა ცნობილი საერთაშორისო ჯგუფი დაიქირავა, რომელიც თავის გამოცდილებას გაგვიზიარებს. ჩვენ უკვე დავიწყეთ ერთობლივი მუშაობა სააგენტოს სტრუქტურაზე," - განაცხადა “საჩესთან” ხელშეკრულების ხელმოწერის დღეს საპარტნიორო ფონდის მაშინდელმა აღმასრულებელმა დირექტორმა ირაკლი კოვზანაძემ. მისივე თქმით, ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტოს მიზანი იქნება ხელი შეუწყოს ექსპორტიორს სხვადასხვა ფინანსური მექანიზმების გამოყენებით, მათ შორის განიხილება ექსპორტის საკრედიტო დაზღვევა, ფინანსური გარანტიების გაცემა ექსპორტიორ კომპანიებზე, საკრედიტო დავალიანების მართვა და სხვა მსოფლიო პრაქტიკაში აპრობირებული მეთოდები.
ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მაშინდელმა მინისტრმა გიორგი კვირიკაშვილმა “საჩესთან” თანამშრომლობის დაწყების დღეს თქვა, რომ ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტო დააფინანსებს ყველა იმ წარმოებას, რომელსაც შეფასების მიხედვით ექნება პოტენციალი, გახდეს ექსპორტიორი.
“ეს ეხება როგორც მცირე და საშუალო საწარმოებს, ისე მსხვილ საწარმოებს და შესაძლოა, ისეთი დარგებიც კი შეიქმნას, რომელიც დღემდე საქართველოში არ არსებობდა”, - განაცხადა გიორგი კვირიკაშვილმა.
2015 წლის სექტმბერში, ინტერეტ გამოცემა Ipress.ge-მ გაავრცელა სააპრტნიორო ფონდის აღმასრულებელი დირექტორის, ირაკლი კოვზანაძის განცხადება, რომლის მიხდვითაც, “საჩემ დაასრულა სააგენტოს სტრუქტურასა და სხვადასხვა სახის რეკომენდაციებზე მუშაობა
“ახლა მნიშვნელოვანია, რომ მათთან ერთად ჩვენ მოვახერხოთ იმ პროცედურების დანერგვა, რომლებიც პროდუქტების განვითარების საშუალებას მოგვცემს. ამ ეტაპზე გვაქვს ორი პროდუქტი - ექსპორტის ხელშეწყობის კუთხით დაზღვევა და რისკების განაწილება. დაზღვევა მომდევნო ორი კვირის განმავლობაში შეთავაზებული იქნება ქართული ბანკებისათვის. მზაობა აქვთ როგორც ბანკებს, ასევე ექსპორტიორებსაც. ამ სტრუქტურას მოკლევადიანი ეფექტები არ ახასიათებს. საერთაშორისო გამოცდილებასაც რომ გადახედოთ, მსგავსი სტრუქტურა თავის მაქსიმალურ შედეგს აღწევს დაფუძნებიდან 3 წლის თავზე", - განაცხადა ირაკლი კოვზანაძემ.
ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტოს ფუნქციები
საპარტნიორო ფონდის ინფორმაციით, ჩატარდა სამუშაო რელევნატური პროდუქტების გამოსავლენად. პროდუქტების განსაზღვრისთვის „საჩესთან“ ერთად მოხდა სხვადასხვა სფეროს მიმართულებით მომუშავე ექსპორტიორებთან შეხვედრა, რათა საპარტნიორო ფონდს უკეთ შეესწავლა მოთამაშეების მოთხოვნები. ასევე, ადგილობრივი ბაზრის კონიუქტურის უკეთ გასაცნობად, მოეწყო შეხვედრები ბანკებთან, საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებთან, სამთავრობო უწყობებთან და პროფილურ ასოციაციებთან.
შესაბამისი ანალიზის შემდეგ, შეირჩა შემდეგი პროდუქტები, შემდგომში განვითარების პერსპექტივით:
•ფინანსური გარანტია საბრუნავი საშუალებებისათვის
•შერჩევითი უცხოური მყიდველების საკრედიტო რისკის დაზღვევა
ფინანსური გარანტია საბრუნავი საშუალებებისათვის: როგორც საპარტნიორო ფონდი აცხადებს, აღნიშნული პროდუქტის საშუალებით ექსპორტიორებს გაუადვილდებათ ბანკებიდან მოიპოვონ საბრუნავი საშუალებებისთვის ფინანსური რესურსები. საპარტნიორო ფონდი, ექსპორტის საკრედიტო სააგენტოს საშუალებით ბანკებს დაუზღვევს ექსპორტიორის მხრიდან საბრუნავ კაპიტალზე მიღებული სესხის არ გადახდის რისკს, რისთვისაც გაიცემა საპარტნიორო ფონდის გარანტია.
აღნიშნული პროდუქტით ექსპორტიორებს გაეზრდებათ ფინასურ რესურსებზე წვდომა. ბანკებს კი შეუმცირდებათ საკრედიტო რისკები, რამდენადაც ექსპორტის საკრედიტო სააგენტო დააზღვევს ექსპორტიორის სესხის არ გადახდის რისკს. საბაზრო მექანიზმების შენარჩუნების მიზნით გარანტიის გაცემა მოხდება სესხის გარკვეულ პროპორციით, ბანკს მოიუწევს რისკის წინასწარ შეთანხმებული რისკის გაზიარება.
შერჩევითი უცხოური მყიდველების საკრედიტო რისკის დაზღვევა: პროდუქტის საშუალებით ექსპორტიორებს საშუალება მიეცემათ დააზღვიონ უცხოური მყიდველების გადავადებული გადახდის რისკი, როგორც პოლიტიკური ასევე კომერციული მიზეზებით. ექპორტიორს ეძლევა შესაძლებლობა რეალიზაცია განახორციელოს გადავადებული გადახდის პირობით ახალ უცხოურ მყიდველებთან. საპარტნიორო ფონდი ექსპორტის საკრედიტო სააგენტოს ფარგლებში მოახდენს არ გადახდის რისკის გარკვეული პროპორციით დაზრვევას. ექსპორტიორები მიიღებენ საპარტნიორო ფონდის გარანტირებული გადახდის პირობას, რაც უზრუნველყოფს მათ სტაბილური ფულადი ნაკადების შემოდინებას.
სქემაში შესაძლებელია კომერციული ბანკის ჩართვა. დაზღვეული კონტრაქტების ქვეშ ექსპორტიორებს ბანკებთან შეეძლებათ განახორციელონ ფაქტორინგული ოპერაციები, და გაიცოცხლონ დებიტორები. აღნიშნულით, ექსპორტის საკრედიტო სააგენტო არაპირდაპირ ხელს შეუწობს ექსპორტიორებისთვის ბანკებისაგან საბრუნავი კაპიტალის ხელმისაწვდომობის გაზრდას.
ზოგადი მიმოხილვა
როგორც საპარტნიორო ფონდი აცხადებს, უწყება „საჩესთან” ერთად მუშაობს პროდუქტების შესაბამისი პროცედურის განვითარებაზე. ფონდისვე ინფორმაციით, შემუშავებულია ბაზრის კონიუქტურიდან გამომდინარე პროდუქტები, ასევე სტრატეგია და ბიზნეს გეგმის პარამეტრები. შემდგომი ეტაპი იქნება, პროდუქტების ადგილობრივ კანონმდებლობასთან მორგება და პროდუქტების იმპლემენტაციის დაწყება, რომელშიც ასევე აქტიურად ჩაერთვება საბანკო სექტორი. როგორც ფონდში აცხადებენ, აღნიშნული პროდუქტები იქნება ბაზრის შემავსებელი და არ გაუწევს კონკურენციას ამჟამად მოქმედ მექანიზმებს. პროდუქტები იქნება ბაზისი რაზეც საფინანსო სექტორი დამატებით დააშენებს ექსპორტის ფინანსირების პროდუქტებს. საპარტნიორო ფონდი ექსპორტის საკრედიტო სააგენტოს საშუალებით თავის თავზე აიღებს იმ რისკებს, რაც ხელს უშლიდა საფინანსორ ბაზარს ეწარმოებინა ექპორტიორებისთვის აქტიური ფინანსირება. პროდუქტების ბენეფიციარები იქნებიან როგორც ექსპორტიორები ასევე ადგილობრივი ბანკები.
საპარტნიორო ფონდი ექპორტის საკრედიტო სააგენტოს საშუალებით იმუშავებს ყველა მიმართულების ექსპორტიორებთან და ექსპორტის პოტენციალის მქონე კომპანიებთან. პირველადი ანალიზის საფუძველზე, სააგენტო განსაკუთრებულ აქცენტს გააკეთებს აგრო-გადამუშავებით მიღებულ პროდუქტებზე, ფარმაცევტიკაზე, მინერალურ წყლებზე, სხვადასხვა სასმელებსა და წვენებზე, ახლო სამეზობლოში შესაძლოა სამშენებლო მასალებზეც. საპარტნიორო ფონდის განხცხადებით, აღნიშნულმა პორდუქტებმა ხელი უნდა შეუწყოს ადგილობრივი ექსპორტიორების გაძლიერებას, მათი საექსპორტო პოტენციალის ზრდას, ახალი ბაზრების ათვისებას.
ამჟამად მიმდინარეობს შერჩეული პროდუქტების კანონმდებლობასთან მორგებასთან დაკავშირებული სამუშაოები.
საპარტნიორო ფონდის აღმასრულებელი დირექტორი, პარლამენტარი დავით საგანელიძე ამ პოსტზე 2015 წლის 23 სექტემბერს დაინიშნა. მან eugeorgia.info-სთან საუბრისას განმარტა, აქამდე რატომ არ ჩამოყალიბდა ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტო:
“საკანონმდებლო ორგანომდე, სადაც მე აქამდე ვიყავი, კანონპროექტი არ მოსულა. ახლა ვიცი, რომ ჩვენ ძალიან სწრაფად შევძლებთ ამ სტრუქტურის შექმნას, რადგან მიმაჩნია, რომ მას დიდი როლი აქვს ქვეყანაში ექსპორტის წახალისების. არ ვისაუბრებ რა დეტალებით და რა ბერკეტებით, მაგრამ ფაქტია ერთი: ჩვენ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ იმისათვის, რომ ექსპორტს დახმარება გავუწიოთ და არამარტო მას, იმპორტის ჩამანცვლებაზეც უნდა ვიმუშაოთ, მე ეს ორივე ერთ რანგში გამყავს. ასე რომ, ამ სფეროს სახელმწიფოსგან სეიროზული დახმარება სჭირდება”.
დავით საგანელიძის თქმით, შესაბამისი კანონპროექტი საკანონმდებლო ორგანოში 2015 წლის ბოლომდე შევა და შემდეგ, იმის მიხედვით, თუ რა სისწრაფით დაამტკიცებს მას პარლამენტი, ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტო მუშაობას დაიწყებს. საპარტნიორო ფონდის აღმასრულებელი დორექტორი ვარაუდობს, რომ სააგენტო მუშაობას 2016 წლის გაზაფხულზე შეუდგება.
დავით საგანელიძე იმ პრობლემებზე ამახვილებს ყურადღებას, რასაც ექსპორტიორები ამჟამად აწყდებიან: “როცა ქართველი ექსპორტიორი თავის პროდუქციას ევროპაში ყიდის, ყველაზე დიდ პრობლემას, რასაც აწყდება არის ის, რომ ევროპელი მყიდველი მისგან ითხოვს თანხის გადახდის გადავადებას, ანუ თავიდანვე არ იხდის თანხას და ითხოვს, რომ ეს თანხა პროდუქციის რეალიზაციის შემდგომ გადაიხადოს. აქ გამყიდველს ორი პრობლემა აქვს: მას საბრუნავი საშუალება ცოტა აქვს და თანხა იმავე წამს სჭირდება, რომ ახალი პროდუქცია აწარმოოს, ან შეიძინოს და მეორე არის რისკი. აი აქ შეიძლება სააგენტო ჩაენაცვლოს და მან გადაუხადოს ფული ექსპორტიორს - ქართულ მხარეს, რისკები მოუხსნას და საბრუნავი კაპიტალიც გაუჩინოს და ის იყოს ვალდებულებებში შესული მყიდველთან და გართულების შემთხვევაში, თუ ის ამ თანხას ვერ იხდის, ან არ იხდის, მან აიღოს თავის თავზე ეს რისკები. შესაბამისად, მიეხმაროს კიდეც ექპსორტიორს, რომ სწორედ შეარჩიოს მყიდველი, სწორად შეადგინოს დოკუმენტაცია, გააკეთოს ასეთი საფინანსო ოპერაციის დაზღვევა და ა.შ”.
ექსპორტიორთა საჭიროებები
აგრარულ სფეროში მომუშავე ფერმერები და ექსპორტიორები მათთვის უმთავრეს პრობლემად, რაც მათ ევროპის ბაზრის ათვისებაში ხელს უშლის, რამდენიმე მიზეზს ასახელებენ: 1. ევროპულ სტანდარტებთან შესაბამისი პროდუქციის არარსებობა, ან მისი ძალიან მცირე რაოდენობა, რაც ევროპული ბაზრის მოთხოვნებს ვერ აკმაყოფილებს; 2. ინფრასტრუქტურის არარსებობა და სიძვირე; 3. საბრუნავი საშუალებების სიმცირე.
“წლების წინ არსებობდა მსგავსი ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტო და სწორედ მაშინ, როდესაც იქ მოხდა საწარმოო ჯაჭვის შესწავლა და ნახეს, რა პრობლემას აწყდებოდა ფერმერული მეურნეობა და რატომ ვერ ახერხებდა ექსპორტზე მუშაობას, ამ კუთხით დაიწყეს მუშაობა. მაგალითად, ციტრუსის შემთხვევაში არ იყო საკმარისი შემფუთველები და არ არსებობდა ყუთები და ფემერებს ამ მიმართულებით დაეხმარნენ. გარდა ამისა არ არსებობდა შემნახველები, სამაცივრე მეურნეობები” - eugeorgia.info-სთან საუბრისას განაცხადა ფერმერთა ასოციაციის ხელმძღვანელმა ნინო ზამბახიძემ.
მისივე თქმით, რთულად მოიძებნება ფერმერი, რომელსაც ერთი და იგივე ხარისხის პრდუქცია უწყვეტ რეჟიმში მოყავს და შეუძლია ექსპორტიორთა მოთხოვნის დაკმაყოფილება.
“ერთი და ორი ბიზნესი ამ კლიმატს ვერ შეცვლის იმიტომ, რომ საბრუნავი საშუალებაც დიდი სჭირდება, საექსპორტო ბაზარზე არ არის ადვილი პროდუქციის გატანა და დაახლოებით 45-დღიანი აკრედიტივია საჭირო, რაც რიგით ფერმერს არ შეუძლია და მსხვილმა ბიზნესმენმა რამდენი შეიძლება გააკეთოს?” - ამბობს ნინო ზამბახიძე.
მისივე თქმით, ყველაზე დიდი პრობლემის წინაშე ხილ-ბოსტნეული ექსპორტიორები არიან, რადგან ამ შემთხვევაში პროდუქციის დანაკარგი 5-10%-ია. ამ შემთხვევაში, ერთმა დაზიანებულმა ხილმა ან ბოსტნეულმა, შესაძლოა მთელი პარტია დააზიანოს, რაც დიდ ზარალს იწვევს, ამიტომ საჭიროა შეფუთვის, დახარისხებისა და ტრანსპორტირების გამართული სისტემის შექმნა, რათა ზარალი მინიმუმამდე იქნეს დაყვანილი.
კომპანია „ფრუტილია“ საქართველოში ხილ-ბოსტნეულის და თხილის ერთ-ერთი უმსხვილესი ექსპორტიორია. აღნიშნულ კომპანიას ხილ-ბოსტნეული სხვადასხვა პოსტსაბჭოთა ქვეყანაში გააქვს, ევროპის ბაზარზე კი ჯერჯერობით მხოლოდ თხილს ყიდის.
„ფრუტილიას“ დირექტორი ვახტანგ ბეჟიტაშვილი ამბობს, რომ მთავარი პრობლემა, რის გამოც ხილ-ბოსტნეული ევროპის ბაზარზე ვერ გააქვს, არის პროდუქციის დაბალი ხარისხი, ევროპულ სტანდარტებთან შეუსაბამობა და მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის სიმწირე რაც გულისხმობს სამაცივრე მეურნეობების არარებობას, ასევე, ევროპული სტანდარტების შესაფუთი და დასაფასოებელი მოწყობილობების ნაკლებობას.
იმის გამო, რომ ქვეყანაში მსხვილი სამაცივრე მეურნებები არ არსებობს, ხილ-ბოსტნეული საზღავრგარეთ, ძირითადად, სეზონურად გადის, რადგან სეზონზე მოწეული ხილის დიდი ხნით შენახვის პირობები არ არსებობს.
როგორც ვახტანგ ბეჟიტაშვილი ამბობს, ქართველი ფერმერებისთვის უცხოა თანამედროვე ტექნოლოგიები, რის გამოც 1 ჰექტარზე ქართველ ფერმერს 15-20 ტონა ხილი მოყავს მაშინ, როცა პოლონეთში მოსავლიანობა 1 ჰექტარზე 100 ტონაა.
“ჩვენი ექპორტიორი კომპანია არის გადახდისუნარიანი. გვაქვს იმის საშუალება, რომ ზომიერ სესხს მოვერიოთ, საკრედიტო ისტორიაც კარგი გვაქვს. გარდა ამისა, რადგან ამ სფეროში წლებია ვმუშაობთ, ე.ი. ეს ბიზნესი მომგებიანია. მე მჭირდება წვდომა დამატებით ფინანსურ რესურსზე, რომ გავზარდო ექსპორტი, ვიყიდო დამატებითი ტექნიკა და ა.შ. ვერაფრით ვერ მივაღწიე იმას, რომ ჩვენთვის მოეცათ იაფი სესხი. ამბობენ, რომ თქვენ უშუალოდ მწარმოებლები არ ხართ და ა.შ არადა, წარმოებას აზრი არ აქვს, თუ არ არსებობს ლოჯისტიკა, გადაზიდვა, გასაღება და სხვ. წარმოუდგენელია, რომ ფერმერმა თვითონ დაიწყოს ბაზრების მოძიება და პროდუქციის თვითონ გატანა, ეს სულ სხვა სფეროა.
ბანკებში საპროცენტო განაკვეთი მაღალია. რისკების დაზღვევა ძალიან კარგია და ეს კომპონენტი თუ ამუშავდება, ძალიან კარგი იქნება. ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტო საპროცენტო განაკვეთების დაწევაზე თუ იშუამდგომლებენ ბანკებთან, ეს იქნება კარგი. იაფი კრედიტი არის გამოსავალი”, - ამბობს ვახტანგ ბეჟიტაშვილი.
ბოსტნეულისა და მწვანილის მწარმოებელი კომპანია “ჰერბია” უკვე წლებია მწვანილისა და ბოტნეულის ექსპორტზე მუშაობს, თუმცა, სეზონურად.
“მთავარი პრობლემა არის ის, რომ საქართველოშ ფერმერები სტანდარტებთან შესაბამის პროდუქციას არ აწარმოებენ, არ იციან ეს სტანდარტები. სტანდარტის დანერგვა საკმაოდ შრომატევადი და ძვირია. საბრუნავი საშუალებები, რა თქმა უნდა, პრობლემაა, მაგრამ ევროპის ბაზარე გასასვლელად მთავარი პრობლემა პროდუქციის არარსებობაა, რადგან შეიძლება ეს საბრუნავი საშუალება იყოს, მარამ არ იყოს ბაზარზე ისეთი სტანდარტის პროდუქცია, რომელსაც ევროპის ბაზარზე გასატანად იყიდი”, - განგვიცხადა “ჰერბიას” დირექტორმა ზურაბ ჯანელიძემ. მისივე თქმით, იმის გამო, რომ კომპანია ვერ უზრუნველყოფს ევროპელი შემსყიდველების მოთხოვნების დიდი რაოდენობით უწყვეტად დაკმაყოფილებას, “ჰერბია” ადგილობრივ ბაზარზე ფოკუსირდა, თუმცა, 2015 წლის გაზაფხულზე ბულგარეთში მაინც გაიტანეს 30 ტონა მწვანილი. “საბრუნავი საშუალება ცოტა მეტი რომ მქონოდა, შესაძლოა, ბულგარეთში უფრო მეტი მწვანილი გამეტანა”, - ამბობს “ჰერბიას” დირექტორი.
საბრუნავი საშუალებების ნაკლებად ხელმისაწვდომობაზე ყურადღებას ამახვილებს ფერმერთა ასოციაციის ხელმძღვანელი ნინო ზამბახიძეც. მისივე თქმით, ექსპორტიორები ბანკებისგან ვერ იღებენ საბრუნავ საშუალებებს.
“წარმოიდგინეთ, როდესაც ბანკისგან სესხს იღებ და გაქვს კონკრეტული ბიზნესი, იპოთეკით ტვირთავ ამ ქონებას. საექსპორტო ბიზნესის შემთხვევაში, ყიდულობ ფერმერისგან და მერე ყიდი. როდესაც პროდუქცია მალფუჭებადია, ბანკისთვისაც დგება მაღალი რისკის ალბათობა, რადგან თუ გაფუჭდა პროდუქცია, როგორ გადაუხდი ბანკს? საბრუნავი საშუალება ეს ისეთი რამაა, რომ წარმოუდგენელია ის შეუზღუდავი რაოდენობით ჰქონდეს ბიზნესს. მას სჭირდება საბრუნავი საშუალება, რომ შეისყიდოს ხილ-ბოსტნეული, რომლსაც მერე ექსპორტზე გაუშვებს. საექსპორტოდ როცა გააქვთ პროდუქცია, თუნდაც ევროკავშირში, 1 ან 2 კონტეინერზე შეთანხმება არ ხდება ხოლმე, რადგან ამ პროდუქციას ძირითადად სუპერმარკეტების ქსელები და საბითუმო დისტრიბუტორები ყიდულობენ და ამ დროს კონკურენცია უნდა გაუწიო ძალიან დიდ მიმწოდებლებს. შესაბამისად, დიდი პროდუქციის გასატანად, უფრო დდი ფინანსური საბრუნავი საშუალებაა საჭირო. გარდა ამისა, მეორე მხარე როცა კონტრაქტს გიფორმებს, ის დარწმუნებული უნდა იყოს, რომ შენ ფინანსურად მდგრადი ხარ. ყოფილა შემთხვევები, როცა წინასწარ რიცხავენ შესასყიდი პროდუქციის თანხის ნაწილს, პროდუქციის ჩასვლის მერე კი იხდიან მეორე ნახევარს, ან ხშირ შემთხვევაში, ითხოვენ საბანკო გარანტიას, რომ მაგალითად, ეს კომპანია კონტეინერში არ ჩატვირთავს ქვებს და ისე არ გაუშვებს”, - ამბობს ნინო ზამბახიძე.
საპარტნიორო ფონდის ხელმძღვანელი ამბობს, რომ ის იზიარებს იმ პრობლემებს, რაც ფერმერებსა და ექსპორტიორებს აწუხებს.
“ევროპული ბაზარი ითხოვს ხილის ან ბოსტნეულის რეგულარულად მიწოდებას, ამ დროს ეს ჩვენთან მხოლოდ სეზონზეა და სეზონიდან სეზონამდე ფერმერები ვერ ინახავენ პროდუქციას. შესაბამისად, სეზონზე ყველაზე დაბალი ფასი როცა აქვს ამ პრიუქციას, მეწარმე იმ დროს ყიდის მას, ხილ-ბოსტნეულის შესანახი იფრასტრუქტურა, სამწუხაროდ, ქვეყანაში არ არებობს და ეს იწვევს ბევრ პრობლემას. ამიტომ ჩვენი ერთ-ერთი პირველი ამოცანაა და ვიხილავთ კიდეც ერთ-ერთ პროექტად სამაცივრე მეურნეობების შემქნას. ამას ჩვენ არ შევქმნით, უბრალოდ, მივეხმარებით ბიზნესს, გავუკეთებთ ბიზნეს პროექტს, ვანახებთ რა არის იქ მომგებიანობა, ამ ბიზნესში შევალთ სანახევროდ და მოვიძიებთ საკონტროლო პაკეტის მფლობელ ბიზნესს და დავაინტერესებთ, რომ ეს პროექტი განახორციელოს. შეიქმნება გარკვეული კომპანია, 51% ექნება კერძო კომპანიას, 49% - ჩვენ, დავეხმარებით მოწყობაში. შემდეგ ეს ტექნოლოგიები დაეხმარება ფერმერებსა და ექსპორტიორებს პროდუქციის შენახვაში”, - ამბობს დავით საგანელიძე. მისივე თქმით, ის ასევე მზადაა განიხილოს ბიზნესმენთა კონკრეტული წინადადებები ფერმერთა გადამზადებასა და სტანდარტების ათვისების მიმართულებით.
საპირისპირო აზრი ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტოზე
ეკონომისტი ბესო ნამჩავაძე მიიჩნევს, რომ ექსპორტის ხელშეწყობის სააგენტოს შექმნა ხელს ვერ შეუწყობს ექსპორტის წახალისებას. მისი მოსაზრებით, ის ფუქნციები, რითაც უნდა აღიჭურვოს ეს უწყება, უკვე აქვთ სხვადასხვა სამინიტროებს, მათ შორის ფინანსთა, ეკონომიკის, სოფლის მეურნეობის და ა.შ. თუ ეს სამინისტროები თავიანთ ფუნქციებს ჯეროვნად ახორციელებენ და კარგად მუშაობენ, ექსპორტი ისედაც განვითარდება.
“ეკონომიკაში ექსპორტის წახალისების მექანიზმები ისედაც დევს. მაგალითად, საექსპორტო პროდუქცია დღგ-სგან თავისუფლდება, ასევე, თუნდაც ის, რომ პროდუქციის გატანაზე ძალიან ლიბერალური გარემო გვაქვს. ზოგადად, ექსპორტს რითაც შეიძლება სახელმწიფო დაეხმაროს, ესაა დიპლომატია - საგარეო სავაჭრო-ურთიერთობების გაღრმავებით. მაგალითად, ჩვენ მხოლოდ ბიზნესის იმედზე რომ ვყოფილიყავით, ევროკავშირთან თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ შეთანხმებას ვერ მივაღწევდით. ეს გაკეთდა მთავრობების დონეზე. ახლა მსგავსი მოლაპარაკებები მიდის ჩინეთთან - სწორედ ესაა სახელმწიფოს საქმე. ზოგიერთი ქვეყნის ბაზარი ისეა ჩაკეტილი, რაც არ უნდა ხარისხიანი პროდუქცია აწარმოო, უბრალოდ ვერ შეაღწევ, როგორც ევროკავშირის ბაზარი იყო აქამდე.
ეს საბოლოოდ ექსპორტის სუბსიდირებამდე მიდის. მაგალითად, ღვინის ექსპორტი ფაქტობრივად სუბსიდირებულია, რადგან რა ფასსაც ღვინის ქარხანა ყურძენში იხდის, ნაწილ თანხას სახელმწიფო ფარავს. თუ სუბსიდირებას გავაფართოებთ და ასე გავაგრძელებთ, რეალურად, ვერც ვერაფერს ვერ მოვიგებთ და ეს პოპულიზმად დარჩება. თუ ჩვენ ბიუჯეტიდან დავხარჯავთ ფულს იმის გამო, რომ გვქონდეს მეტი ექსპორტი, ეს არაფრის მომტანი არ იქნება, რადგან სამაგიეროდ დავკარგავთ ბიუჯეტის თანხას. გარდა ამისა, ეს ბიზნესს ნაკლებ მოტივაციას გაუჩნეს, რომ კონკურენციისა და ხარისხის გაზრდაზე იმუშაონ, ასე შევიდნენ სხვა ქვეყნის ბაზარზე და მუდამ დამოკიდებულები იქნებიან სახელმწიფოზე”, - ამბობს ბესო ნამჩავაძე.
მისივე თქმით, თუ ქვეყნის ეკონომიკაში ნორმალურად მიდის პროცესები, ეკონომიკაც იზრდება, იზრდება წარმოება, მათ შორის საექსპორტო პროდუქციისაც.
“შეიძლება არსებობს კონკრეტული საჭიროებები კონკრეტული ბიზნესებისთვის, მაგრამ რა საჭიროა ამისთვის ცალკე სამსახურის შექმნა? ფერმერებს ძირითადად დახმარება სჭირდებათ სტანდარტების დანერგვაში, იმის ათვისებაში, თუ როგორ მოიყვანონ პროდუქცია ევროკავშირის ბაზრის სტანდარტებთან შესაბამისობაში, როგორ გაზარდონ წარმოება და ა.შ. შეიძლება ამ მიმართულებით დავეხმაროთ და ამას სოფლის მეურნეობის სამინისტრო ისედაც ხომ გააკეთებს? რა საჭიროა ახალი სამსახური? ბიუროკრატიაც მეტი იქნება და ფულიც მეტი დაიხარჯება”, - ამბობს ბესო ნამჩავაძე
ფერმერთა ასოციაციის ხელმძღვანელი ნინო ზამბახიძე სახელმწიფოს მხრიდან ბიზნესში ხელოვნური ჩარევის წინააღმდეგია, თუმცა, მიაჩნია, რომ რიგ შემთხვევებში ეს დასაშვებია.
“მიმაჩნია, რომ ეს არ არის ის მექანიზმი , რაც შეიძლება სახელმწიფომ გამოიყენოს. თუმცა, რიგ შემთხვევებში, როცა ეს არის სტარტაპი და შესაძლებელია რაღაცის წამახალისებელი იყოს, მაგალითად, როგორც ეს იყო აგრო დაზღვევა, მიმაჩნია, რომ იმ კონკნრეტული მომენტისთვის შეიძლება სწორი იყოს, რაღაც უნდა დადგეს რელსებზე და შემდეგ სახელმწიფო აქედან უნდა გავიდეს”, - ამბობს ფერმერთა ასოციაციის ხელმძღვანელი.
თაზო კუპრეიშვილი
