banner
17 თებერვალი 2016 | 18:49 სოფლის მეურნეობა

საგრანტო პროგრამების ბენეფიციართა პრობლემა - ქვეყნის ეკონომიკაში კომპლექსური ხედვის დეფიციტი

საგრანტო პროგრამების ბენეფიციართა პრობლემა - ქვეყნის ეკონომიკაში კომპლექსური ხედვის დეფიციტი

ბოლო წლებში, საერთაშორისო ორგანიზაციების მიერ ეკონომიკის განვითარებისთვის არაერთი გრანტი გაიცა. ხელშეწყობის სამთავრობო პროგრამებთან, თუ რეფორმებთან ერთად, ამ გრანტებს აგროინდუსტრიისა და ეკონომიკის სფეროების განვითარებისთვის ბიძგი უნდა მიეცა. ჩვენ შევისწავლეთ რამდენიმე კონკრეტული მაგალითი, რომელიც აჩვენებს მიზეზებს, თუ რა უშლის განვითარებაში ხელს გრანტით დაფინანსებულ ამა თუ იმ საწარმოს. მას შედეგ, რაც მიღებული თანხით საჭირო ტექნიკა შეიძინეს, მეწარმეებმა საწარმოები მოაწყეს, გადააიარაღეს, მაგრამ საქმიანობის სხვადასხვა ეტაპზე არაერთ დაბრკოლებას და პრობლემებს წააწყდნენ, რომელიც მათთვის დღესაც გადაუჭრელია.

რევაზ კაჭკაჭიშვილი

რევაზ კაჭკაჭიშვილს ახალციხის რაიონის სოფელ ურაველში რძის გადამამუშავებელი ქარხანა აქვს. ადგილზე სხვადასხვა სახეობის ყველს, მათ შორის: იმერულს, თეთრ და შებოლილ სულგუნს, დაწნულ ყველს, ასევე, ნადუღს აწარმოებს. პროდუქცია მხოლოდ ქართულ ბაზარზეა წარმოდგენილი. ზაფხულობით, რძის მიღების ყველაზე აქტიურ პერიოდში, საწარმოში 25 ადამიანია დასაქმებული.

2014 წელს რევაზ კაჭკაჭიშვილმა RED-ის პროგრამის ფარგლებში (Rural economic development) 80 ათასი აშშ დოლარის მოცულობის გრანტი მიიღო (მანამდე კაჭკაჭიშვილს გრანტი მერსი ქორპსისგანაც (Mercy Corps) ჰქონდა მიღებული). ამ გრანტის ფარგლებში მეწარმემ საწარმო გადააიარაღა და საჭირო დანადგარები შეიძინა: პასტერიზატორები, უჟანგავი აუზები, მაგიდები, გამწოვები, მაცივარი და ა.შ. როგორც რევაზ კაჭკაჭიშვილი ამბობს, საწარმო სურსათის უვნებლობის რეგულაციებს სრულად პასუხობს და „წიფორა სამცხეში“ HACCP-ის სტანდარტიცაა დანერგილი; ამასთანავე, „წიფორა სამცხეში“ სამ თვეში ერთხელ მიკრობიოლოგიური გამოკვლევები ტარდება და საწარმო სურსათის უვნებლობის კუთხითაც მოწმდება.

უკანასკნელი გრანტის მიღების შემდეგ, საწარმოს გადაიარაღებისა და გაფართოების შედეგად კომპანიის ბრუნვა სამჯერ გაიზარდა. „წიფორა სამცხეს“ წარმოებული პროდუქცია ბათუმში, ქუთაისში, თბილისში, გორში, ახალციხეში, ხაშურში, ბორჯომში, ადიგენში, ახალქალაქსა და ქვეყნის სხვა ქალაქებშიც შეგხვდებათ. კომპანია საკუთარი პროდუქტის დისტრიბუციას ნაწილობრივ თავად, საკუთარი სადისტრიბუციო მანქანით უზრუნველყოფს, ასევე, თანამშრომლობს სხვადასხვა სადისტრიბუციო კომპანიებთან.

წინ გადადგმული ნაბიჯების მიუხედავად, რევაზ კაჭკაჭიშვილი ამბობს, რომ ბიზნესის განვითარების კუთხით პრობლემები მაინც აქვს, რადგან უჭირს კონკურენცია გაუწიოს გლეხის მიერ დამზადებულ პროდუქციას, რომელიც ყოველგვარი საბუთის გარეშე, უკონტროლოდ იყიდება.

„გლეხს ყველის დამზადება ძალიან იაფი უჯდება, არ იხდის გადასახადს, მოწველის ძროხას - ამოიყვანს ყველს, შესაბამისად, ბაზარზე მისი ფასი დაბალია. ყველაზე დიდი პრობლემა ეს არის ჩვენთვის. ჩვენ მაგ ფასად ვერ ვმუშაობთ - დღგ, ქარხნის დეზინფექცია, კომუნალური გადასახადები, ჰიგიენური ნორმების დაცვა - პროდუქციის ვაკუუმში შეფუთვა და ეტიკეტირება, დისტრიბუცია - ეს ყველაფერი ხარჯებთან არის დაკავშირებული და პროდუქციის ღირებულებას გვიზრდის. გლეხს ეს ხარჯები არ ეხება“, - აღნიშნავს რევაზ კაჭკაჭიშვილი.

გოჩა კაპანაძე

ამავე სოფელში, გოჩა კაპანაძეს საკალმახე მეურნეობა აქვს. ბიზნესგეგმა დაწერა და 2007 წელს აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) ათასწლეულის გამოწვევის პროგრამის ფარგლებში გრანტი მიიღო - 49.500 აშშ დოლარი. მიღებული თანხით საკალმახე აუზების რაოდენობა 3-დან 8-მდე გაზარდა, ააშენა სათავსოები, ინკუბატორი, გამოცვალა მილი, რომლითაც აუზები წყლით მარაგდება, წესრიგში მოიყვანა კომუნიკაციები, თევზის სარეალიზაციოდ - მინიბუსი შეიძინა.

მიუხედავად ამისა, გოჩა კაპანაძე აღნიშნავს, რომ საკალმახე მეურნეობის მიმართულებით დღეს რთული ვითარებაა, არერთი მიზეზის გამო ბიზნესი არასტაბილურია:

„თითო საკალმახე აუზს დაახლოებით 5000 ათასი ლარი მოაქვს წელიწადში. ახლა ვითარება ძალიან მძიმეა, ვალუტის კურსის ცვლილების გამო თევზის საკვების ფასი თითქმის გაორმაგდა. ახალციხის რაიონში დაახლოებით 15 - დიდი, საშუალო თუ პატარა საკალმახე მეურნეობაა. წელს თევზის რაოდენობა იმდენად მცირეა, რომ პროდუქტით ახალციხის რაიონსაც კი ვერ ვაკმაყოფილებთ. საქართველოში ახლა არასტაბილური პერიოდია. ვთქვათ, წელს რომ რომელიმე კომპანიას ხელშეკრულება გაუფორმო, მომავალ წელს საკვების მოწოდებისა, თუ დოლარის კურსის გამო ისეთ ვითარებაში შეიძლება აღმოვჩნდე, რომ თევზის თვითღირებულება გამეზარდოს. თევზს ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ ფასად ვეღარ ჩავაბარებ და კონტრაქტიც დაირღვევა“, - ამბობს მეწარმე.

გოჩა კაპანაძის თქმით, ამ დროისთვის საკმაოდ ცოტა, 7-დან 8 ათასამდე კალმახი ჰყავს, თუმცა იხსენებს, რომ პრობლემები ჰქონდა ორი წლის წინაც, როდესაც დიდი ოდენობით თევზი ჰყავდა და მრავლად დაეხოცა.

„საქართველოში არ არსებობს იხტიოლოგიის სერვისი. სახელმწიფო არ არის დაინტერესებული, რომ ახალგაზრდები ამ მიმართულების სასწავლებლად საზღვარგარეთ გაუშვას. ვერავინ დასვამს დიაგნოზს, რითი დაიხოცა თევზი. ლიფსიტის გაზრდაც ძალიან გვიჭირს, მიუხედავად იმისა, რომ ინკუბაციას ჩვენ თვითონ ვაკეთებთ - გახედავ და ერთ დღეში 100 ათასი ლიფსიტა კვდება, მეორე დღეს კიდევ 100 ათასი და რჩები უთევზოდ“, - განმარტავს მეწარმე.

მისივე თქმით, თევზის ბიზნესში „მოთმენა რთულია”, რადგან კალმახს თავისი რეალიზაციის დრო აქვს; როდესაც თევზი 300-400 გრამს აღწევს, სიდიდის გამო სუფრისთვის აღარ გამოდგება, ამიტომაც დღის წესრიგში გადამამუშავებელი საწარმოების აუცილებლობაც დგას - „უნდა არსებობდეს საკონსერვო წარმოება, შესაბოლი საშუალებები, კალმახის ქვირითიც ძალიან ძვირფასია - ყველაფერ ამას ტექნოლოგია სჭირდება. თევზი რომ გავზარდო, ხომ უნდა ვიცოდე, რომ ვიღაც ჩაიბარებს და დანახარჯს ამოვიღებ?! ამასობაში თევზის საკვებიც გაძვირდა და ბევრს გული გაუტყდა, აღარ ზრდიან თევზს”, - ამბობს კაპანაძე.

ჩამოთვლილი პრობლემების მიუხედავად, მეწარმე ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან საკითხად თევზის საკვების თემას მიიჩნევს და განმარტავს, რომ ერთმა თევზმა სარეალიზაციო წონას - 200 გრამს რომ მიაღწიოს, დაახლოებით 300 გრამი საკვები სჭირდება, საკვების ქონა-არ ქონა კი გამუდმებით აქტუალურია.

„თევზის საკვებს - „კორმას“ ერთ და ორ ტომარას ვერ შემოიტან. 3-4, ან თუნდაც 10 ტონა უნდა შემოიტანო, გააჩნია რამხელა მოცულობის ბიზნესი გაქვს. პირადად მე, როცა მჭირდება, „კორმას“ ვერ ვშოულობ - დისტრიბუტორები თვეში ერთხელ თუ შემოდიან ჩვენთან, ამ დროს კი ხშირად ხდება, რომ საკვები მარაგის შეძენის საშუალება არ მაქვს. კვების სიხშირე პირდაპირაა დაკავშირებული თევზის ზრდასთან. თევზის მატების პერიოდში, ე.წ. ოქროს პერიოდში - მაისი, ივნისი, სექტემბერი - კალმახი დღეში 3 გრამს იმატებს და მას საკვების მხრივ ყველანაირად უნდა შეუწყო ხელი. 1 ტონა „კორმა“ 4-5 ათასი ლარი ჯდება. შეკვეთას მისცემ, მაგრამ აღმოჩნდება რომ საკვები იგვიანებს. ერთი სიტყვით, საკვების რეზერვისთვის ფინანსები არ მყოფნის“, - წუხს გოჩა კაპანაძე.

გურამ ჯინჭველაძე

გურამ ჯინჭველაძე სამცხე-ჯავახეთში, ძირითადად, ახალციხეში, ასპინძასა და ადიგენში 2010 წლიდან კარტოფილის მოყვანის საქმეში აქტიურადაა ჩართული. მის ორგანიზაციას 3-4 კულტურა მოჰყავს, მათ შორის ხახვი, სიმინდი, ხორბალი, თუმცა საქმიანობის წამყვანი მიმართულება კარტოფილის მოყვანაა. პროდუქცია თბილისის, ნაწილობრივ კი ქუთაისის ბაზარზეც გადის.

2015 წელს, RED-ის პროგრამის ფარგლებში (Rural economic development), გურამ ჯინჭველაძემ გრანტის სახით 55 ათასი აშშ დოლარი მიიღო. თანხა, უმეტესად, სასაწყობო მეურნეობის განვითრებას, კარტოფილის დახარისხებისათვის საჭირო დანადგარების, ეტიკიტირებისა და შეფუთვის მოწყობილობის, ასევე, ხახვის გადასარჩევი დანადგარის შეძენას მოხმარდა. გურამი ამბობს, რომ გრანტი მნიშვნელოვნად დაეხმარა განვითარებაში, რადგან რამდენიმე ჰექტარზე ერთდროულად აღებული მოსავლის დახარისხება-გადარჩევა, დასაწყობება, რასაც ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, გრანტის ფარგლებში შეძენილი ტექნიკით ხერხდება.

„ცალკე უნდა დააფასოვო პროდუქცია მყიდველისთვის, ცალკე მომავალი წლის სათესლე მასალა უნდა გადაარჩიო. ამ საქმეს ჩვენი მუშები ხელით აკეთებდნენ. ტექნიკის შეძენის შემდეგ, შრომა მექანიზებულია, რამაც 3-ჯერ აასწრაფა პროცესი. ეს შეღავათია სეზონური მუშების დაქირავების კუთხითაც, თუკი ადრე დღეში 50-60 მუშას ვქირაობდით, ახლა მაქსიმუმ 20 ადამიანის დაქირავება გვჭირდება“, - განმარტავს მეწარმე.

მისივე თქმით, კომპანიას ყოველწლიური ზრდა აქვს, ნაკვეთების ფართობიც იზრდება და მიღებული მოგებაც ბიზნესის განვითარებას ხმარდება. კომპანიაში აღნიშავენ, რომ გრანტი ძალიან დაეხმარათ და შეძენილი ტექნიკა მათ სასაწყობო მეურნეობაში კარგად იმუშავებს, თუმცა დიდი გეგმები აქვთ და პროდუქტის რაოდენობის გაზრდის შემდეგ, უფრო დიდი სასაწყობო მეურნეობა დასჭირდებათ. მეწარმეები პროდუქციის ბრენდინგზეც ფიქრობენ, სურთ რომ მათი სავაჭრო საქონელი უკეთ იყოს შეფუთული, შესაძლოა მისი ნახევარფაბრიკატამდე დაყვანაც, ასევე, მომხმარებლისთვის სხვა ტიპის პროდუქტის შეთავაზება და მომავალში, ექსპორტზე გატანაც.

წარმატებების პარალელურად, გურამ ჯინჭველაძე ამბობს, რომ სოფლის მეურონეობის სექტორში ინფრასტრუქტურის მხრივ სერიოზული პრობლემებია, მათ შორისაა ირიგაციის საკითხიც.

„ბევრ ადამიანთან გვაქვს შეხება, მათგანაც ვიცი, რომ მიწის დამუშავებას ძალიან უშლის ხელს საირიგაციო სისტემების არარსებობა. შესაბამისად, ადამიანები მიწას არ ამუშავებენ - მოსავალი ხმება. დღეისათვის ერთ-ერთი ყველაზე პრობლემურია ის ფაქტიც, რომ მიწის ნაკვეთების ძალიან დიდი მოცულობა სახელმწიფო საკუთრებაში რჩება. მაგალითისთვის ჩვენი კომპანიის შემთხვევავაც გამოდგება. მიწის იჯარით ასაღებად აუქციონში მივიღეთ მონაწილეობა. იმის გამო, რომ ამ აუქციონზე პირობა არასწორად იყო ჩამოყალიბებული, იჯარისთვის 5-ჯერ მეტი თანხის გადახდას გვთხოვდნენ. სასამართლო პროცესების მიმდინარეობის გამო აღნიშნული ნაკვეთები 2 წლის განმავლობაში დაუმუშავებელი იყო და გამოვიდა, რომ ვიზარალეთ. უამრავ ასეთ შემთხვევას შეხვდებით“, - აღნიშნავს გურამ ჯინჭველაძე.


ბექა გონაშვილი

2011 წელს, ბექა გონაშვილმა დედოფლისწყაროში ფერმერთა მომსახურების ცენტრი გახსნა. ამას მოჰყვა ერთგვარი - One Stop Shop-ის შექმნის იდეა, სადაც ფერმერები ყველა საჭირო სერვისის მიღებას შეძლებდნენ. „MOLI კახეთში“ პროექტის ფარგლებში 30 ათას აშშ დოლარამდე გრანტი მიიღო და ხელოვნური განაყოფიერების სერვისთან ერთად საკვები საწარმო გახსნა.

სასოფლო-სამეურნეო პირუტყვის საკვების წარმოება გასული წლის თებერვალში დაიწყეს. დღეისათვის დაახლოებით 60 ტონა საქონლის საკვებს ამზადებენ და ყიდიან. ძროხის, ღორისა და ქათმის საკვებს ახლა უკვე ცხვრის საკვებიც დაემატა (გამოსაცდელ ფაზაშია). ამბობენ, რომ საწარმოს ყოველთვიურად 15-დან 20%-მდე მატება აქვს. კახეთის მასშტაბით პროდუქციის დისტრიბუციაც დაიწყეს და ეტაპობრივად გაფართოებასაც გეგმავენ.

ბექა გონაშვილი ხელოვნური განაყოფიერების სერვისის მნიშვნელობაზე ამახვილებს ყურადღებას და ამბობს, რომ რაც არ უნდა თანამედროვე საკვები მიაწოდო ცხოველს, ცხოველის ჯიში თუ არ გიწყობს ხელს, სასურველ შედეგს მაინც ვერ მიიღებ. ანალოგიურად, შეიძლება გყავდეს კარგი ჯიშის ცხოველი, მაგრამ საკვები არ ვარგოდეს და კარგ შედეგამდე ვერც ასეთ შემთხვევაში მიხვალ.

მეწარმე იხსენებს, რომ გადამამუშავებელი და შემნახველი საწარმოების თანადაფინანსების პროექტის ფარგლებში, ხელოვნური განაყოფიერების ცენტრის განვითარებისთვის, გრანტის მიღება სურდა, თუმცა უარი უთხრეს.

ბექა გონაშვილი მისი საქმიანობის მიმართულებით არსებულ არაერთ პრობლემაზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ ხელოვნური განაყოფიერების სერვისის განვითარების ერთ-ერთი მთავარი დაბრკოლება მწირი ბაზარია, რაც, დროთა განმავლობაში უნდა გამოსწორდეს, თუმცა გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანი პრობლემაა - განათლება და პროფესიონალი კადრების სიმცირეა.

„ბიზნესის გაზრდაში პირველ რიგში კვალიფიციური კადრების კატასტროფული სიმცირე მიშლის ხელს. ვფიქრობ, სახელმწიფომ ამ პრობლემის აღმოფხვრაში მონაწილეობა უნდა მიიღოს. ვგულისხმობ პროდუქტიულ წახალისებას და არა ადამიანისთვის გრანტის მიცემას და შემდეგ ხელის დაბანას. მე კვალიფიციური კადრი მჭირდება. თუკი სახელმწიფო ამ მიმართულებით რაღაც საგადასახადო შეღავათს მომცემს, ან კადრების გადამზადებაში და ახალგაზრდების უცხოეთში სასწავლებლად გაგზავნაში დამეხმარება, ვფიქრობ, ასეთი მიდგომა არა მარტო ჩემთვის, არამედ არაერთი სხვა ადამიანისთვის იქნება კარგი. მე არ ვემხრობი მიდგომას, რომ სახელმწიფო ფულით ეხმარებოდეს მეწარემეს. ჩემთვის მნიშვნელოვანია, რომ სახელმწიფო ცოდნის გაღრმავებაში, სხვადასხვა გამოფენებზე, ტრენინგებზე წასვლასა და მონაწილეობაში მიწყობდეს ხელს. დღეს ამაში უნდა ჩავდოთ რესურსი, რომ მერე სულ არ დავიკარგოთ“, - ამბობს ბექა გონაშვილი.

აღნიშული მაგალითების ფონზე, კარგად ჩანს, რომ გრანტის მიღების, საქმიანობის წამოწყებისა და გარკვეული წარმატების მიუხედავად, მეწარმეები და მეურნეები სხვადასხვა ტიპის პრობლემებს აწყდებიან, პრობლემებს, რომლის მოგვარებაც მათ ძალისხმევას აღემატება. ეს გარემოებები საფრთხეს უქმნის როგორც მათ საქმიანობას და განვითარების გრძელვადიან პერსპექტივას, ასევე, გრანტის გამცემთა ინტერესს, რომ ამა თუ იმ პროექტის ფარგლებში გამოყოფილი თანხა რეალურ სტიმულად გადაიქცეს აგროინდუსტრიისა და ეკონომიკის სფეროების განვითარებისთვის.

„თხა ვიყიდე - თხა გავყიდე”

გასათვალისწინებელია ისიც, რომ საქმიანობის ამა თუ იმ სფეროში, რომელსაც მეწარმეები ხშირად კარგ ნიშად აღიქვამენ, ოპერირება არც ისე მარტივია. ისეთი შემთხვევებიც არსებობს, როდესაც არათუ დარგისა და საქმიანობის ცოდნა, არამედ ელემენტარული ინფორმაციის დეფიციტი ახალწამოწყებულ ბიზნესს ყოფნა-არყოფნის ზღვარზე აყენებს.

2007 წელს, „ათასწლეულის გამოწვევის პროგრამის“ ფარგლებში, მერაბ გუშარაშვილმა თხის ნატურალური რძის წარმოებისთვის, გრანტის სახით - 18.500 აშშ დოლარი მიიღო. თანხა 100 ნეზვი თხის, 10 ვაცისა და პროდუქციის ტრანსპორტირებისთვის - ავტომობილის შეძენაში დაიხარჯა.

მეწარმის თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ პროდუქტი კარგად იყო დაფასოებული და თბილისში სამაცივრე დანადგარით მოწყობილი მაღაზიაც ჰქონდა, თხის ნატურალური რძის ჩაბარება არ გამოვიდა - იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ რძე პასტერიზებური არ იყო და საცალო ქსელში ნედლი რძის შეტანა არ შეიძლებოდა.

„პასტერიზატორი ვერ შევიძინე, მეორადი 42 ათასი დოლარი ღირდა. საქმე დაწყებული მქონდა და სირთულეების მიუხედავად, პროექტის დამფინანსებელთან შეთანხმებით, თხის ნატურალური ყველის წარმოება დავიწყე. ჩემი ყველი „პოპულის“ მაღაზიათა ქსელში შედიოდა, თუმცა არც ამან გაამართლა. წარმოიდგინეთ, ყველის ამოყვანას 6-7 ლიტრი რძე სჭირდებოდა, პროდუქტის ჩაბარების ფასი კი კატასტროფულად მცირე - 6 ლარი იყო. არადა, ამ დროს, 2007 წელს, გერმანიიდან შემოტანილი პასტერიზებული რძე 1 ლიტრი - 10 ლარი და 80 თეთრი ღირდა. ჩემი საქმიანობა არ აღმოჩნდა რენტაბელური, თხების შენახვაც ძვირი მიჯდებოდა და საბოლოოდ გავყიდე კიდეც. არადა, ბიზნესისთვის ძალიან კარგი ნიშა იყო“, - იხსენებს მერაბ გუშარაშვილი.

ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორი, სოსო არჩვაძე აღნიშნავს, რომ როცა უცხოელი დონორის, ან სახელმწიფოს მიერ გაღებული თანხით დაფინანსებული პროექტი არ ვითარდება, ეკონომიკისთვის ეს ფული იკარგება. სახელმწიფომ კომპლექსურად უნდა ხედავდეს პროცესებს - წარმოებით დაწყებული - რეალიზაციით დასრულებული; ასევე, აუცილებელია იმის ცოდნაც, თუ სად, რა პრობლემა აქვს თითოეულ სეგმენტს. ეს ყველაფერი კი ერთიანი პოლიტიკის ნაწილი უნდა იყოს.

„ხელისუფლებამ უნდა აირჩიოს სტრატეგია, რომლის მიხედვითაც, ეკონომიკის ყველა დარგი სისტემურად განვითარდება. ეს უნდა ეხებოდეს სხვადასხვა მიმართულებების, მათ შორის წარმოების, განაწილების, ინფრასტრუქტურის, ლოჯისტიკის განვითარებას და არა მხოლოდ ერთ-ერთს. ჯერ-ჯერობით, სახელმწიფოს მოცულობითი მიდგომა აქვს, ვთქვათ - მოდი სოფლის მეურნეობას დავეხმაროთ. ამ სფეროს შიდა სპეციფიკა უფრო მეტ კონკრეტიკას საჭიროებს - დარგის, რეგიონის, პრობლემების, ტექნოლოგიური ციკლის და ა.შ. მიხედვით. მხოლოდ ფინანსების გამოყოფა არ კმარა. ვთქვათ, რამდენიმე ასეული მილიონი ლარის გამოყოფა ხვნის პროცესისთვის. გვჭირდება კი ამდენი მიწის მოხვნა? იქნებ უკეთესია, ეს თანხა სხვა რამეში გამოვიყენოთ. თითოეული ლარი შედეგზე უნდა იყოს გათვლილი - გვაძლევს კი ეს ხარჯი სასურველ შედეგს?!“, - ამბობს სოსო არჩვაძე.

მისივე თქმით, განვითარებისთვის, მაგალითად, საკალმახე მეურნეობას გასაღების შესაბამისი ბაზარი, მედიკამენტები და სერვისი სჭირდება, რაც უზრუნველყოფს, რომ თევზი არ დაიხოცოს, მეწარმეს ნამატი ჰქონდეს და მის რეალიზაციას ახერხებდეს.

„თითოეული მიმართულებით კომპლექსური მიდგომაა საჭირო, მიდგომა, რომელიც თანამედროვე მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების მიღწევებზე დამყარებულ ცოდნას მოიცავს. ხელისუფლებამ ყურადღება უნდა მიაქციოს და გადაფაროს ის ასპექტები, რაზეც კერძო სექტორს ამა თუ იმ მიზეზის გამო, ჯერჯერობით ხელი არ მიუწვდება - იქნება ეს ნოუჰაუ, ახალი ტექნოლოგიები, ამა თუ იმ სფეროში დაგროვილი საერთაშორისო გამოცდილება. ასევე, აუცილებელია ე.წ. სტარტაპების მხარდაჭერა. ეს ყველაფერი ერთიანი სტრატეგიის ნაწილი უნდა იყოს“, - აღნიშნავს ეკონომიკის დოქტორი.

ლევან დადიანი, Oxfam-ის სასოფლო-სამეურნეო და სასურსათო უსაფრთხოების პროგრამის მენეჯერი, რომელიც ENPARD-ის (ევროპის სამეზობლო პროგრამა საქართველოში სოფლის მეურნეობისა და სოფლად განვითარებისთვის) საგრანტო კომპონენტს ახორციელებს, აღნიშნავს, რომ სასოფლო-სამეურნეო წარმოების სფეროში უკანასკნელი 25 წლის განმავლობაში გრანტის სახით ასეულობით მილიონი ლარია გაცემული, თუმცა ინიციატივის მდგრადობის მაჩვენებელი ძალიან დაბალია.

„პრობლემა კომპლექსურია და მხოლოდ ფულის ნაკლებობით არ არის გამოწვეული, აქ ვაწყდებით ინვესტიციების არასაკმარის ხელმისაწვდომობას, ბიზნესის მართვის ცოდნის საკითხს, ბაზარზე მარკეტინული ოპერირების შესაძლებლობას, ინფრასტრუქტურას - ეს არ ეხება მხოლოდ გზებს, ან ტექნიკურ ინფრასტრუქტურას, ნორმატიული და საკანონმდებლო ბაზების საკითხს. ეს ყველაფერი დაკავშირებულია იმასთან, რომ სოფლის მეურნეობაში განხორციელებული ბიზნეს ინიციატივების მდგრადობის მაჩვენებელი ძალიან დაბალია. ანუ, ვთქვათ, ამა თუ იმ მეურნეობამ ამ გრანტის საფუძველზე 5-6 წელი იმუშავა და შემდეგ გაჩერდა“, - აცხადებს დადიანი.

მისივე თქმით, „Oxfam” პროექტების დაფინანსებისას უნივერსალური მოდელით ხელმძღვანელობს: ბიზნესში, საგრანტო დაფინანსებისას, 100%-იანი საჩუქრის გაცემა არ შეიძლება - ბიზნეს რისკი ოპერატორმაც უნდა აიღოს. ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ ბენეფიციარს არ ეძლეოდეს ფულადი ნიშანი, ხოლო პროექტის დაფინანსებისას არსებობდეს კომპლექსური მიდგომა, რაც მხოლოდ ფულად დახმარებას არ ითვალისწინებს. ლევან დადიანი მიიჩნევს, რომ როგორც ეს, ასევე სხვა წინაპირობები და კრიტერიუმები ფილტრავს ბენეფიციართა სიას და ტოვებს ბიზნესზე ორიენტირებულ ჯგუფებს, რომელთაც მეტ-ნაკლებად გათავისებული აქვთ, რომ ნებისმიერი ბიზნესი რისკთან არის დაკავშირებული; თუმცა, სამწუხაროდ, სხვადასხვა პროგრამების ფარგლებში გრანტების გაცემისას აღნიშნული ფაქტორები ხშირად არ იყო გათვალისწინებული.

“Oxfam”-ის წარმომადგენელი ამბობს, რომ დღეს, მცირე გლეხობას, მცირე მეურნეობებს, გარკვეულ სახელმწიფო საინვესტიციო პროგრამებზე წვდომა შეზღუდული აქვს. ერთი მხრივ, არ ფინანსდება ე.წ. სტარტაპები, მეორე მხრივ კი პროექტის ღირებულების მინიმალური ზღვარი 150-200 ათასი აშშ დოლარით არის განსაზღვრული. მისი განმარტებით, კოოპერატივების მაგალითზე დადგინდა, რომ 7-8 კაციანი კოოპერატივის საინვესტიციო მოთხოვნილება, საშუალოდ - 45 ათასი ევროა. ამ მასშტაბის მეწარმეთა და მეურნეთათვის რეალური, სიცოცხლისუნარიანი, ბიზნეს „საგრანტო დაფინანსებისას უნივერსალურ მოდელს ვიყენებთ, ორი მილიონი ევროს ინვესტირებას ვახდენთ და ჩვენ მიერ დაფინანსებული პროექტები შეზღუდული რაოდენობის ბენეფიციართა ცხოვრებაში ძალიან დიდ წინსვლას გამოიწვევს. სამწუხაროდ, მაკროეკონომიკური თვალსაზრისით, ეკონომიკაზე ეს საგულისხმო ზეგავლენას ვერ მოახდენს. ვფიქრობ, საჭიროა, რომ ინვესტირების ეს მოდელი საერთო ეროვნულ დონეზე დავიდეს. 3 წლის განმავლობაში დაახლოებით ნახევარი მილიარდი ლარი სახელმწიფომ სოციალური ხასიათის ინვესტიციაში - ხვნა-თესვაში დახარჯა. ამ ინვესტიციას გრძელვადიანი ეფექტი არ ექნება. წარმოიდგინეთ, რამხელა ცვლილებებს გამოიწვევდა ეს თანხა, უნივერსალური მოდელით - საინვესტიციო ინტერვენციის სახე რომ მისცემოდა“, - აღნიშნავს დადიანი.

„Oxfam”-ის წარმომადგენელს მიაჩნია, რომ თუკი სოფლად სოციალურ-ეკონომუკური მდგომარეობის გაუმჯობესება გვინდა, კონკრეტული მეწარმეების ინტერესები აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ. ასევე, კარდინალურადაა შესაცვლელი მიდგომები, რის დასტურადაც ის ფაქტიც კმარა, რომ იმავე სოციალური მიმართულების ხვნა-თესვის პროგრამისთვის წელს ისევ 40 მილიონი ლარია გამოყოფილი - „ჰაერში გადაყრილი ფული“, მაშინ, როდესაც მიზნობრივი პროგრამებისთვის სულ რაღაც 7.5 მილიონია გათვალისწინებული.

P.S. "ჩვენ ყოველწლიურად ვუშვებთ 5-ჯერ ან 10-ჯერ მეტ ბანკირს, ვიდრე ეს საბანკო სექტორს სჭირდება რეალურად. ასევეა საგარეო ურთიერთობების, იურიდიული მიმართულებებით და ა.შ. ჩვენ დღეს არ გვყავს მეცხოველეობის კვების ტექნოლოგები, ვეტერინარები, კვების მრეწველობის ტექნოლოგები, მაშინ, როდესაც ბიზნესმენები მნიშვნელოვან პროექტებს ახორციელებენ მეცხოველეობაში და სამწუხაროდ, საკუთარი რესურსით, კადრებს ევროპაში გადამზადების მიზნით აგზავნიან. სახელმწიფო კი საბიუჯეტო რესურსს ყოველწლიურად ხარჯავს ადამიანებზე, რომლებიც, ზუსტად ვიცით, რომ იქნებიან დაუსაქმებლები, ან უნდა გადაკვალიფიცირდნენ, რათა სამუშაო ადგილი იშოვონ“, - ეს განცხადება საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა, გიორგი კვირიკაშვილმა ბიზნესასოციაციის წევრებთან საუბრისას გაჟღერა.


გიორგი ჭეიშვილი

წაკითხულია
5054
ელ. ფოსტის გაგზავნა

ამავე თემაზე:

ტიხრული მინანქრის სახელოსნო „ციცი“ -მ ENPARD -ის გრანტით დანადგარები შეიძინა

ტიხრული მინანქრის სახელოსნო „ციცი“ -მ ENPARD -ის გრანტით დანადგარები შეიძინა

ENPARD-მა ციცია დავითაშვილს ტიხრული მინანქრის სახელოსნოს მოწყობისთვის აუცილებელი ტექნისკის შესაძენად 3 500 ლარიანი გრანტი გადასცა.

29 ივნისი 2018 | 16:14 ბიზნესი ვრცლად
ENPARD -მა კოოპერატივ „იმერულს“ ნაყინების წარმოებისთვის 103 000 ლარიანი გრანტი გადასცა

ENPARD -მა კოოპერატივ „იმერულს“ ნაყინების წარმოებისთვის 103 000 ლარიანი გრანტი გადასცა

თანადაფინანსებული გრანტის მოპოვების პროცესში კოოპერატივთან ჩეხური ორგანიზაცია PIN -ი (People In Need - ადამიანი გაჭირვებაში) მუშაობდა.

18 ივნისი 2018 | 14:43 სოფლის მეურნეობა ვრცლად
ევროკავშირის მხარდაჭერით გასულ წელს საქართველოში 11 ახალგაზრდული პროექტი დაფინანსდა

ევროკავშირის მხარდაჭერით გასულ წელს საქართველოში 11 ახალგაზრდული პროექტი დაფინანსდა

ევროკავშირის ინიციატივა ახალგაზრდებისთვის (EU4Youth) ოთხწლიანი პროექტია, რომელიც გასულ წელს დაიწყო. პროექტი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებზე ვრცელდება და საქართველოს გარდა მოიცავს სომხეთს, აზერბაიჯანს, ბელარუსს, მოლდოვასა და უკრაინას. EU4Youth პროგრამა ხ

11 მაისი 2018 | 20:47 განათლება ვრცლად
ევროკავშირისგან თბილისის, გორისა და ბოლნისის მუნიციპალიტეტები  1,4 მილიონ ევროს გრანტს მიიღებენ

ევროკავშირისგან თბილისის, გორისა და ბოლნისის მუნიციპალიტეტები 1,4 მილიონ ევროს გრანტს მიიღებენ

ფინანსური რესურსით ევროკავშირი დაეხმარება მუნიციპალიტეტებს, რათა ეკონომიკურ ზრდასა და სამუშაო ადგილების შექმნაში უფრო აქტიური როლი ითამაშონ. პროექტი ბიზნეს-აქსელერატორის მოწყობას, საერთაშორისო გამოფენებსა და კონფერენციებში მონაწილეობასაც ითვალისწინებს.

08 თებერვალი 2018 | 14:03 ფინანსები ვრცლად

ბლოგი

„კაპიტალი განსაზღვრავს წარმოებით ურთიერთობებს,“ – კარლ მარქსის ამ ზეცნობილი ფრაზით გილოცავთ კაპიტალიზმის კრიტიკოსებს თქვენი კერპის 200 წლის იუბილეს, და მსურს განვავრცო, რომ იდეოლოგიური განსხვავების მიუხედავად, არა თუ ვეთანხმები, მეტიც, მიმაჩნია, რომ სწორედ კაპიტალი უდევს საფუძვლად არა მხოლოდ წარმოებით, არამედ ნებისმიერი სახის ურთიერთობას სოციუმში, რომელიც პროგრესსა და განვითარებაზეა ორიენტირებული.

2019 წლამდე გადადოს საპენსიო რეფორმის დაწყება და მოამზადოს წინაპირობები კონსერვატიული (და არა სოციალურ-ლიბერალური) მოდელის შემოღებისთვის, იმ დათქმით, რომ დაგროვებითი და საბაზისო პენსიების სქემები ყოველთვის ერთმანეთის პარალელურად იარსებებს

40-წუთიანი დამქანცველი ჯანჯღარის შემდეგ, მწვერვალზე სრულიად ახალი, თვალუწვდენელი სივრცე გადაიშალა ჩვენს თვალწინ, როდესაც სოფელ გოგაშენში ამოვაღწიეთ

ახალქალაქს მორიგი დაგეგმილი ტრენინგის ფარგლებში ვესტუმრეთ. ამ ნაყოფიერ მიწაზე მშრომელი ფერმერები ცხოვრობენ. სწორედ აქ მოდის ქართულ ბაზარზე არსებული კარტოფილის, ბოსტნეულისა და მარცვლეულის დიდი ნაწილი. ბოლო პერიოდში ჩვენ მიერ ჩატარებული ტრენინგებიდან ეს შეხვედრა ყველაზე ინტერაქციული აღმოჩნდა. გამაკვირვა მათმა ცხოველმა ინტერესმა სიახლისადმი. ისინი მაქსიმალურად ცდილობდნენ მათთვის საინტერესო საკითხზე მიეღოთ რაც შეიძლება მეტი ინფორმაცია.

გასულ კვირას მაკედონიაში ნაციონალისტურად განწყობილ ადამიანთა ჯგუფი პარლამენტშიშეიჭრა. 200-კაციანი ბრბო, რომელთა შორისნიღბიანი მამაკაცები იყვნენ, სასტიკად გაუსწორდაწამყვანი მაკედონიური ოპოზიციურიპარტიის და ეთნიკური ალბანელების პარტიის ლიდერებს, მათ შორის ქალბატონს. ეს ორი პარტია აპირებდა ახალი უმრავლესობის შექმნას მაკედონიის პარლამენტში, რომლის სპიკერად ეთნიკურად ალბანელი პოლიტიკოსი აირჩიეს. პარლამენტში შეჭრილები, რომლებიც ქვეყნის ყოფილი პრემიერ-მინისტრისმომხრეები იყვნენ, ამ ფაქტის ასეთი სისხლიანი გზით ჩაშლას ცდილობდნენ.

მარტვილის რაიონის გამგებლის მოადგილე ყველაზე ძლიერ ოპონირებას გვიწევდა. მისი პირველივე ქმედება „ჰაკა“-ს ჰგავდა, რომელსაც გააფთრებული ახალზელანდიელი მორაგბეები მოწინააღმდეგე გუნდის მორალურად გასატეხად იყენებენ.

კონფლიქტის დაწყებიდან მეექვსე წელს ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა ჩაურევლობის პოლიტიკა დაარღვია და ასადის რეჟიმის წინააღმდეგ იერიში პირველად 7 აპრილს, გამთენიისას მიიტანა.

ესტონური წარმატებული პოტიკის მაგალითების მოძიება შესაძლებელია თითქმის ნებისმიერ სფეროში, დაწყებული სახელმწიფო მმართველობიდან, დამთავრებული განათლების პოლიტიკით.

უცხო ქვეყნების კანონებისა თუ რეფორმების კოპირება განვითარების ერთი-ერთი პოპულარული და საქართველოშიც ხშირად გამოყენებადი რეცეპტია. ლოგიკა მარტივია - „საჭირო არ არის ველოსიპედის ახლიდან გამოგონება“. თუმცა, ეს მიდგომა ხშირად არ ამართლებს.

ევროკავშირთან სავაჭრო სივრცის გაფართოების შედეგად ყველა მოსალოდნელი დადებით ეფექტი მიიღწევა გრძელვადიან პერიოდში (5-10 წელიწადი), ხოლო ხარჯების გაღება გვიწევს დღეს, რათა შესაბამისობაში მოვიდეთ ევროკავშირის კანონმდებლობასთანდა საბაზრო მოთხოვნებთან. ისედაც დაძაბულ სოციალურ და პოლიტიკურ ფონზე ამან შესაძლოა საფრთხე შეუქმნას რეფორმების წარმატებით განხორციელებას. შესაბამისად, დაახლოების პროცესი უნდა იყოს თანმიმდევრული და პრიორიტეტები გათვლილი ისე, რომ ბიზნესს ჰქონდეს ზრდის სტიმული; ასევე, მნიშვნელოვანია ექსპორტზე ორიენტირებული დარგების კონკურენტუნარიანობის ამაღლება წახალისდეს. მეორე მხრივ, საქართველოში ევროკავშირის სტანდარტების დანერგვა მეწარმეობასა და ზოგადად ქვეყნის საინვესტიციო სივრცეში პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მოზიდვას და ევროპულ ბაზარზე წვდომას ხელს შეუწყობს. DCFTA-ს სარგებლის სრულად ასათვისებლად, ასევე, აუცილებელია სამუშაო ძალის ბაზრის ცვლილება, რომელიც ამჟამად თავმოყრილია ძირითადად დაბალმწარმოებლურ დარგებში.

მე ძალიან კარგად არ ვიცნობ მაგამედ სარიევს. მაქსიმუმ ორჯერ შევხვედრივარ, პირველად მარნეულში და მეორედ ერთი კვირის წინ გარდაბნის მუნიციპალიტეტში ამჯერადაც ევროკავშირთან სავაჭრო ხელშეკრულების (DCFTA) შესაძლებლობების შესახებ ტრეინინგზე. მაგამედი არც ოლიმპიური ჩემპიონია და მისი ფოტოები არც საჯარო თავშეყრის ადგილებშია გამოფენილი, თუმცა ის რომ საუკეთესო მოქალაქეა, ამ ფაქტს წყალი არ გაუვა!

კეთილდღეობის ეკონომიკის ერთ-ერთი პრინციპია, რომ ზოგიერთ გადასახადს შესაძლოა უკუგავლენა ჰქონდეს ინდივიდების მოტივაციაზე- შექმნან დოვლათი. თუმცა, თუ გადასახადებიდან მიღებული თანხა საკმარისი არ არის ხარისხიანი ინფრასტრუქტურისა და საჯარო სერვისების დასაფინანსებლად, ამანაც შეიძლება დააზარალოს ეკონომიკა.

ინსტიტუტების განვითარებას არა მარტო პროფესიონალების, პოლიტიკური და ეკონომიკური ელიტების სწორად მიმართული შრომა და გადაწყვეტილებები, არამედ მოსახლეობის დამოკიდებულებებისა და ფასეულობების შეცვლაც სჭირდება.

ფერმერებთან ჩვენი შეხვედრის დროს სულიად მოულოდნელად აღმოვაჩინეთ მსმენელებს შორის ორი “თინეიჯერი” ბიჭი; მომავალი ფერმერები მამასთან ერთად გამალებით იწერდნენ პრეზენტაციის დროს მიწოდებულ ყველა ინფორმაციას თაფლის წარმოების არსებული შესაძლებლობების, პრობლემებისა და გამოწვევების შესახებ.

მას შემდეგ, რაც საქართველომ დამოუკიდებლობა მოიპოვა, მთავრობები, პოლიტიკური პარტიები, ექსპერტები, თუ იდეოლოგები გვპირდებიან საქართველოს ეკონომიკურ გაბრწყინებას, რეცეპტად კი ბორჯომის გაყიდვიდან დაწყებული დაბალი გადასახადებით დამთავრებული არაერთ იდეას თუ თეორიას ასახელებენ. ასე გრძელდება 25 წელია და, მართალია, 90-იანი წლების სიდუჭირიდან მოსახლეობის დიდი ნაწილი გამოვიდა, გაბრწყინებამდე ჯერ კიდევ ბევრი გვიკლია.

გუგენჰაიმში აგნეს მარტინმა, MoMA-ს თანამედროვე ხელოვნების ფილიალმა (PS1) ნიუ-იორკში, ჩიკაგოს ხელოვნების ინსტიტუტმა და ჩიკაგოს თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმმა კიდევ ერთხელ დამარწმუნა, რომ არ არსებობს გამოხატვის უღირსი საგნები, აღქმები, მოვლენები თუ ამ მოვლენების ინტერპრეტაციები.

სამი წლის წინ ამერიკელმა ჟურნალისტმა ენ ბერნარდმა National Geographic-ისთვის მომზადებულ რეპორტაჟში შემდეგი სიტყვები დაწერა: „თუ დაეცემა დამასკო, დაეცემა სირიაც.“ ომის დაწყებიდან, თითქმის, ექვსი წლის თავზე პრეზიდენტ ბაშარ ალ-ასადის ციტადელად ქცეული სირიის დედაქალაქი გადარჩა, ხოლო ალეპომ, სიდიდით მეორე უძველესმა ქალაქმა და ომამდელი სირიის ბიზნესცენტრმა, დაცემა 2012 წლიდან (სამოქალაქო ომის დაწყებიდან ერთ წელიწადში) დაიწყო, თუმცა, მაინც ბევრს გაუძლო გარდა რუსეთის ავიაიერიშისა.

ციდან ალბათ ყველაზე კარგად ჩანს გერმანული რაციონალიზმი, მიწის და განახლებადი ენერგიიის ათვისება (გუშინ მხოლოდ მიუნხენიდან ფრანკფურტამდე მგზავრობისას 500-ზე მეტი ქარის წისქვილი დავთვალე), ტყის ფართობების და სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების ეს რაღაც განსხვავებული სიმეტრიით მონაცვლეობა და, მთლიანობაში, ეს განსხვავებულად დავარცხნილი რელიეფი.

გაძვირებული საიმპორტო ავტომობილების ფასი (გამოწვეული აქციზის ზრდით), სავარაუდოდ, გაახანგრძლივებს საქართველოში არსებული ავტომობილების „ექსპლუატაციის“ ვადას. შესაბამისად, ტექნიკური შემოწმების შემოღების ვადებისა და პირობების გაურკვევლობის პირობებში, შესაძლოა, ტექნიკურად არც ისე სახარბიელო მგომარეობაში მყოფმა ქართულმა ავტოპარკმა გაიხანგრძლივოს მავნე აირებისა და უსიამოვნო ინდუსტრიული ხმების „გამობოლქვის“ პერიოდი.

В шестидесятые годы прошлого века Ферруччо получил от продажи тракторов бόльший доход, чем планировалось, и исполнил свою мечту: поставил в свой гараж новенькую «феррари». Вторая часть этой истории намного интереснее. «Феррари» не оправдала ожиданий Ферруччо. Ферруччо, не раздумывая, явился прямо к Энцо Феррари, чтобы обсудить недостатки машины, он высказал свое мнение и предложил помощь в решении проблем...

გასული საუკუნის სამოციან წლებში ფერუჩომ ტრაქტორების გაყიდვით დაგეგმილზე მეტი შემოსავალი მიიღო და ოცნებაც აისრულა: საკუთარ ფარეხში ახალთახალი «ფერარი» დააყენა. ამ ისტორიის მეორე ნაწილი გაცილებით საინტერესოა.

სადღეგრძელოებზე ჩემმა ბლოგმა იმაზე გაცილებით მეტი ვნებები და კონტრასტული რეაქციები გამოიწვია, ვიდრე ველოდი: მკვეთრად უარყოფითი ძირითადად უფროსი თაობის მხრიდან და მკვეთრად დადებითი ახალგაზრდა და საშუალო ასაკის ხალხის მხრიდან. მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულების მქონე ადამიანებმა დაიწყეს პირადად ჩემი და ჩემი ქართველობის ლანძღვა კომენტარებში თუ პირად მიმოწერაში, ხოლო მკვეთრად დადებითი დამოკიდებულების მქონე ადამიანებმა -- ჩემი ქება მაღალი მოქალაქეობრივი თვითშეგნების გამო, რამაც გადამაწყვეტინა მეთქვა (ამჯერად უკვე საბოლოოდ), რატომ არ ვეთანხმები არცერთ მხარეს. როცა ვნებები დუღს, როგორც ამბობენ, ჭეშმარიტება ორთქლდება (არა, იმის თქმა არ მინდა, რომ მე ვიცი ჭეშმარიტება).

ბოლო შვიდი წელია ქართულ სუფრაზე არ ვყოფილვარ, სანამ გუშინ ძირითადად ახალგაზრდებისგან შემდგარ ჯგუფთან ერთად არწივის ხეობაში და ხორნაბუჯზე ლაშქრობის შემდეგ ერთ რესტორანში მათთან ერთად არ აღმოვჩნდი. მოკლედ, ამ ადამიანების ასაკმა და განათლებამ მაფიქრებინა, რომ ეს ხალხი არ დალევდა იმ სადღეგრძელოებს, რის გამოც ქართულ სუფრებს გავურბივარ. მოლოდინი არ გამართლდა. ამ სუფრაზეც შეისვა „საქართველოს გაუმარჯოს”, ჩვენი სიყვარულის (იგულისხმება სუფრაზე მსხდომნი), მეგობრობის და ხვალინდელი დღის სადღეგრძელოები. ამ სადღეგრძელოებს გვთავაზობდა ერთ-ერთი ჩვენი თანამოლაშქრე ბიჭი, რომელმაც თქვა მე თამადა არ ვარო, თუმცა ტრადიციული თამადისგან მხოლოდ იმით განსხვავდებოდა, რომ დალევას არ გვაძალებდა.

პანკისი - სტერეოტიპების მსხვერპლი ულამაზესი კუთხე

გამარჯობა, მინდა ეს ბლოგი დავწერო ქართული მატყლის პრობლემაზე და თხრობა დავიწყო ახლო წარულიდან, ასევე გაგაცნოთ მატყლის პრობლემის მოგვარების უელსური მოდელი.

უიმედო და არაინფორმირებული გურულები 6 ივლისს ლანჩხუთის მინუციპალიტეტის სოფელ ჯურუყვეთში ვნახე. არაინფორმირებული ევროინტეგრაციის პროცესებზე, უიმედო თავიანთი სოციალური მდგომარეობით.

აბორტის უფლება ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პოსტულატია ადამიანის უფლების კონვენციაში. გაეროს CEDAW-ს კომიტეტის დეკლარაციაში წერია: „გაეროს წევრმა ქვეყნებმა ხელი უნდა შეუწყოს ჯანდაცვის სფეროში ქალის მიმართ ყველანარი დისკრიმინაციის აღმოფხვრას, ქალის და კაცის უფლება თანაბრად უნდა იყოს დაცული და ქალებს უნდა ქონდეთ წვდომა ჯანდაცვის სერვისებზე, ოჯახის დაგეგმარების ჩათვლით“.

Brexit -ის მოწინააღმდეგები მოსახლეობას აფრთხილებდნენ უპირატესად ეკონომიკური შედეგების თაობაზე: ბრიტანეთის ფინანსთა სამინისტროს პროგნოზით, Brexit-ის შემდგომ ყოველი ბრიტანული ოჯახი 4300 ფუნტს დაკარგავს წელიწადში 2020 წლისათვის იქნება სავარაუდოდ, 100 მილიარდი ფუნტის ეკონომიკური ზარალი. 950 000 სამუშო ადგილს შეექმნება საფრთხე. პროფესიული გაერთიანებების ვარაუდი უფრო დრამატულია: 4 მილიონი სამუშაო ადგილი საფრთხის ქვეშაა, განსაკუთრებით კი, ექსპორტთან დაკავშირებულ სფეროებში, საავტომობილო და ქიმიურ ინდუსტრიაში. ბევრი ფირმა კონტინენტურ ევროპაში გადავა. შემცირდება პირდაპირი ინვესტიციები.

ბატონი სერგო ქალაქ თელავიდან თან რეალური პიროვნებაა და თან კრებითი სახელია იმ ადამიანებისა, რომლებიც ევროინტეგრაციის მიმართულებით ინფორმაციულ შიმშილს განიცდიან.

გერმანიაში მმართველი კოალიციის პარტიების: CDU -სა და CSU- ს ცალკეული პოლიტიკოსები სკეპტიკურად არიან განწყობილნი, რამდენად გონივრულია საქართველოსთვის ვიზალიბერალიზაციის მინიჭების თაობაზე ევროკომისიის გეგმა. მათ არგუმენტად მოჰყავთ ქართული კრიმინალური დაჯგუფებების მზარდი მასშტაბი და გავლენები ევროპაში, ამასთან, საქართველოს მოქალაქეების მიერ ლტოლვილის სტატუსის ბოროტად გამოყენების ტენდენციად ქცეული ფაქტები. ეს არგუმენტები რეალობაში საფუძველს მოკლებული როდია, მაგრამ სწორედ ამ თემის წამოწევა საქართველოს სახელმწიფოსათვის ეგზისტენციალურად მნიშვნელოვანი საკითხის გადამწყვეტ ფაზაში აღაშფოთებს ქართულ საზოგადოებას:

„სურსათის უვნებლობა ევროკავშირმა რომ არ მოგვთხოვოს, ისე არ უნდა გვქონდეს“? - ეს რეპლიკა მესტიაში ჯერ კიდევ “გაუხურებელი” ტრენინგის მიმდინარეობის დროს ადგილობრივმა ზაზა დევდარიანმა “გვესროლა”.

პილოტმა დაშვება გამოაცხადა. ქვევით თვალი მომჭრა აღმოსავლეთსა და უდაბნოს კლიმატისთვის უჩვეულო სიმწვანემ, რომელიც თელ-ავივის აეროპორტის ზოლამდე მთელი 20 წუთის განმავლობაში არ დასრულებულა. გაოცებამ დროებით გადამავიწყა „აირზენას“ ღარიბული, უგემური მენიუ და ლამაზი, მაგრამ უჟმური და მოძველბიჭო სტიუარდესა. - ყვავის ყველაფერი, - მითხრა სიამაყით გვერდით მჯდომმა შუახნის მამაკაცმა, რომელიც საქართველოდან ისტორიულ სამშობლოში ღრმა ბავშვობაში გადასახლდა.

ცოტა ხნის წინ გავრცელდა ინფორმაცია "ჩერნომორენერგოს" დირექტორის, ასლან ბასარიას განცხადების შესახებ, რომელსაც ენგურჰესის დირექტორის ლევან მებონიაც ადასტურებს და რომლის მიხედვით ენგურჰესის მიერ გამომუშავებული არცერთი კილოვატი ამ ეტაპზე საქართველოს არ მიეწოდება და მთლიანად აფხაზეთს მიაქვს, ხოლო ზამთრისა და გაზაფხულის პერიოდში წაღებული ელექტროენერგიის რაოდენობა გამომუშავებულის 80%-ს შეადგენს.

არავის უკვირს ის ფაქტი, რომ რადიკალური ისლამის წარმომადგენელები მკაცრად აკრიტიკებენ დემოკრატიას, რადგან ის შარიათის სულთან შეუთავსებელ პოლიტიკურ პრაქტიკად, ზნეობრივი გარყვნილებისა და ქაოსის წყაროდ მიაჩნიათ. საკვირველი ისაა, რომ დემოკრატიას რელიგიის სახელით ქრისტიანებიც არ წყალობენ.

გასული წლის ბოლოს საქართველოს გაზმომარაგების გაზრდის საკითხმა არათუ აქტუალურობა შეიძინა, არამედ გადააჭარბა ყველანაირ მოლოდინს და უკვე ერთგვარ მძაფრსიუჟეტიან სერიალად იქცა “გაზპრომის” მთავარ როლში მონაწილეობით.

ქართველ მორწმუნეთა და სასულიერო პირთა გარკვეულ წრეში სიტყვა „ლიბერალიზმი“ ძალიან უარყოფითი რენომეთი სარგებლობს. ჩემი აზრით, ამას სამი უმთავრესი მიზეზი აქვს. პირველი, ესაა რუსული რელიგიური ლიტერატურა, რომლებიც „რომის მესამე იმპერიის“ სულისკვეთების მქონე ავტორების მიერაა დაწერილი, რომლებსაც ყველანაირი ლიბერალური აზრი, რომელიც ეჭვის ქვეშ აყენებს რუსული იმპერიის მართლმადიდებლურ მისიას, თავად მართლმადიდებლობის საწინააღმდეგო ძალად მიაჩნიათ; მეორე, ზოგიერთი ლიბერალის აგრესიული, ანტიეკლესიური პოზიცია, რომელიც სულაც არ გამომდინარეობს კლასიკური პოლიტიკური ლიბერალიზმის ბუნებიდან და აქედან გამომდინარე, თავად ამ ლიბერალის ბრალია და არა ლიბერალიზმის; მესამე, ზოგადად ლიბერალიზმის მოწინააღმდეგენი კარგად არ იცნობენ კლასიკური, პოლიტიკური ლიბერალიზმის ბუნებას.

ახალციხის რაიონში მცხოვრებ ერთ-ერთ მეფუტკრეს, რომელიც ევროპაში ქართული თაფლის ექსპორტისთვის საჭირო მოთხოვნებზე ინფორმაციას ეძებდა, სურსათის ეროვნულ სააგენტოში "ურჩიეს", რომ ევროკავშირში თაფლის შეტანაზე ფუჭ ოცნებას თავი დაანებოს და ცოტა უფრო პრაგმატულ-მიწიერი საქმით დაკავდეს.

ახლო აღმოსავლეთსა და სირიაში შექმნილი ვითარება შედეგია ცივილიზაციურ - რელიგიური კონფლიქტების გაღვივების, რომლებიც ემყარება საუკუნეების მანძილზე ჩამოყალიბებულ ეთნო-რელიგიურ რწმენებს და რომელთა გაღვივება ხდება გლობალური და რეგიონული პროცესების ფონზე.

კოლონიალიზმის ეპოქაში ევროპელები ცდილობდნენ ანდებში ოქროს ქალაქისთვის მიეგნოთ, მაგრამ ელდორადოც და ინკების პაიტიტიც მხოლოდ ლეგენდად დარჩა, ისევე როგორც საყდრისის 5-ათასწლოვანი მაღარო, რომლის შესახებაც უკვე ვეღარაფერს შევიტყობთ.

ხანგრძლივი დავა ე.წ. მოსმენების კანონთან დაკავშირებით დასრულებულია, ვეტოც დაძლეულია და დიდი ძმაც მზადყოფნაშია, რომ მუდამ გვიყუროს, გვისმინოს და განაჩენი გამოიტანოს.

მრავალი ქვეყნის გამოცდილების მიხედვით, სწორედ სადაზღვევო სფეროა ის სეგმენტი, რომელსაც შეუძლია რომ თავისი შემოსავლებიდან საგზაო უსაფრთხოებისთვის დაფინანსება გამოყოს და ეს თანხა ტრანსპარენტულად დახარჯოს გზების კეთილმოწყობასა და საგზაო უსაფრთხოებაზე მიმართულ სხვა კონკრეტულ პროექტებზე.

პირველად გადავწყვიტე ნახევრად პირადული და შეიძლება ცოტა არ იყოს თვითმაამებლური ჩანაწერის გასაჯაროება

უჩა სეთური, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის (IDFI) ექსპერტი

"მორიგი ბლეფი" - ასე აფასებდნენ დღეს პროგრამას "აწარმოე საქართველოში"

სტრატეგიულად მნიშნელოვანი გეოგრაფიული მდებარეობის გამო საქართველოს მთელს კავკასიაში და მის ფარგლებს გარეთაც საკვანძო სატრანზიტო ფუნქცია აკისრია. ამის გამო, სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის და სატრანსპორტო საშუალებების გაუმჯობესება აუცილებელი წინაპირობაა ქვეყნის ეკონომიკური და სოციალური განვითარებისთვის.

ევროპასთან ასოცირების შესახებ შეთანხმებაში განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა სატრანსპორტო საშუალებების უსაფრთხოების პირობების დაცვას: ავტომობილის გამართულობას, მძღოლების კვალიფიკაციას და მათ მიერ სამუშაო და დასვენების საათების მკაცრ დაცვას.

ერთხელ ერთმა ჩემმა ნაცნობმა ჟურნალისტმა, რომელიც შარშან კოლუმბიის უნივერსიტეტის ტრენინგზე გავიცანი, სოციალურ ქსელ Twitter-ზე დაწერა, რომ ამერიკის შეერთებული შტატების მადლობელია, რადგან მან, ნეპალელი ემიგრანტების შვილმა, მისი წილი ამერიკული ოცნება უკვე აიხდინა.

ადვოკატირება

"კვლევითი ჟურნალისტიკის და ადვოკატირების ცენტრი" ახორციელებს პროექტს, რომლის ფარგლებშიც ვეხმარებით მცირე და საშუალო ბიზნესს

შეხვედრა საღამოს 6 საათზე , www.eugeorgia.info-ს ოფისში დავნიშნეთ. ჩვენი ჯგუფი პირველად უნდა შეხვედროდა ახალციხის რაიონში, სოფელ ანდრიაწმინდაში მცხოვრებ მეყველეს - გალინა ინასარიძეს და მის შვილს - რუსლანს. თავდაპირველად, შეხვედრის მიზანი ერთმანეთის გაცნობ

რჩეული სტატიები

ამერიკული ლურჯი მოცვი, რომელიც გურიისა და აჭარის მაღალმთიანეთის კლიმატურ პირობებს კარგად შეეგუა, უნიკალური თვისებების გამო მსოფლიო ბაზარზე დიდი მოთხოვნით სარგებლობს. საქართველოში მოყვანილი 12 ტონა ლურჯი მოცვი დიდი ბრიტანეთის ბაზარზე წელს პირველად შევიდ

ევროკავშირის წარმომადგენლებმა საქართველოში თაფლის წარმოების ინდუსტრია შეამოწმეს და მიიჩნიეს, რომ სწორედ თაფლია ის ერთ-ერთი სტრატეგიული პროდუქტი, რომელსაც თხილისა და ღვინის კვალდაკვალ ევროკავშირის ბაზარზე შესვლის რეალური პერსპექტივა აქვს.

ევროკავშირში 1 კგ ბიო ჟოლოს საცალო ფასი 100 ევროს აჭარბებს, თუმცა, როცა კენკრის ბაღის გაშენება გადაწყვიტა, გიორგი კორელი, ძირითადად, მაინც ადგილობრივი ბაზრით მოიხიბლა. როგორც ახალგაზრდა ფერმერი ამბობს, ჟოლო საქართველოში საკმაოდ მოთხოვნადი პროდუქტია და ყოვ

მეწარმე წლიურ მოგებაზე მე-4 წლიდან გადის, ხოლო მე-6 წლიდან მიღებული მოგება პლანტაციის გაშენების და მოვლის მთლიან ხარჯებს აჭარბებს

ევროკავშირი სოფლად მცხოვრები მოსახლეობისთვის ახალ საგრანტო პროგრამას იწყებს. ევროპის სამეზობლო პროგრამა სოფლის მეურნეობისა და სოფლის განვითარებისთვის - ENPARD-ის ფარგლებში დაფინანსებას მიიღებს ის, ვისაც სოფლად აგროწარმოების ალტერნატიული ეკონომიკური საქმი

1 კგ - 30 ლარი- ამ ფასად შეგიძლიათ იყიდოთ სატაცური წელს ქართულ საცალო ქსელებში. ცხოვრების დონის გათვალისწინებით, ბოსტნეულს თამამად შეუძლია დელიკატესებს შორის თავისი ადგილი დაიკავოს. თუმცა, როგორც ექსპერტები აცხადებენ, ფასს არც მისი თვისებები ჩამორჩება.

პაატა მოგელაშვილს ხეხილის ბაღი 20 ჰა-ზე გორის რაიონის სოფელ ვარიანში აქვს გაშენებული. მეურნეობას უკვე რამდენიმე წელია ძმებთან ერთად უძღვება. ბაღი გააახლეს - "სინაფის" და "ჩემპიონის" ვაშლის ნერგები თანამედროვე ჯიშებით - "გრანი სმიტით", "ჯონათი" და "გოლდენ

რუსეთის სამხედრო თეორეტიკოსების მიერ შექმნილ “მომავლის ომის” მოდელს განსაკუთრებული აქტუალობა შესძინა უკრაინის კრიზისმა, რადგან კრემლმა სწორედ აღნიშნული მოდელის გამოყენებით მოახდინა უკრაინის ტერიტორიის ნაწილის ანექსია და შექმნა დესტაბილიზაციის კერები.

ქალი მეწარმეების ხელშეწყობის მიზნით, ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი საქართველოში ახალ პროგრამას იწყებს. EUGeorgia.info დაინტერესდა, რამდენად ხელსაყრელია პირობები და რას ფიქრობენ პროგრამასთან დაკავშირებით თავად ქალი მეწარმეები.

„ღვინის პირველი პარტია დანიაში 2006 წელს გავიტანეთ. შემდეგ დანიას ინგლისი, საფრანგეთი, იტალია და შვედეთი დაემატა.

banner
banner
banner