რა შემთხვევაში იქნება თურქულ ნედლეულზე დამზადებული პროდუქტი ქართული
მარიამ გაბუნია ე.წ. დიაგონალური კუმულაციის პრინციპს გვიხსნის, რომელმაც ქართული წარმოების განვითარებას სტიმული უნდა მისცეს.
ინტერვიუ ეკონომიკის და მდგრადი განვითარების სამინისტროს საგარეო ვაჭრობისა და საერთაშორისო ეკონომიკური ურთიერთობის დეპარტამენტის უფროსის მოადგილესთან, მარიამ გაბუნიასთან.
– რა არის თქვენი აზრით, მთავარი მამოძრავებელი ძალა ღრმა და ყოვლისმომცველი ვაჭრობის ხელშეკრულებაში, რამაც მოძრაობაში უნდა მოიყვანოს ქართული ეკონომიკა? რამ უნდა მოიზიდოს ინვესტიციები?
– ღრმა და ყოვლისმომცველი ვაჭრობის ხელშეკრულება იქნება მძლავრი იმპულსი საქართველოში ინვესტიციების მოსაზიდად, როგორც ევროპული ქვეყნებიდან, ასევე იმ ქვეყნებიდან, რომელთაც არ აქვთ ევროპასთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება. მათი ინტერესი იქნება, რომ საქართველოში ჩადონ ინვესტიცია, ააწყონ წარმოება და აქ წარმოებული პროდუქცია ევროკავშირის ხუთას მილიონიან ბაზარზე გაიტანონ.
დიდი დაინტერესება იქნება იმ ქვეყნებიდან, რომელთაც არ აქვთ ევროკავშირთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება. ასეთია ბევრი დიდი აზიური ქვეყანა. ევროკავშირის ქვეყნებიც არიან დაინტერესებული საქართველოში ინვესტირებით. მაგალითად, ავიღოთ თურქეთთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება. პირველი ყველაზე დიდი ეფექტი, რაც ამ ხელშეკრულებამ მოიტანა საქართველოსთვის, იყო ის, რომ თვითონ თურქული ინვესტიცია შემოვიდა დიდი რაოდენობით საქართველოში. ვფიქრობთ, რომ ღრმა და ყოვლისმომცველი ვაჭრობის შესახებ ხელშეკრულება ევროპელი ინვესტორებისთვის იქნება დიდი ბიძგი იმისთვის, რომ საქართველოში შემოვიდნენ: აქ მუშა ხელი იაფია, ბიზნესგარემო გაცილებით უკეთესია, ნაკლებია ბიუროკრატია და გადასახადების მარტივი სისტემა გვაქვს. ეს ყველაფერი საქართველოში მოიზიდავს როგორც ევროპელ, ისე არაევროპელ ინვესტორებს.
– სამაგიეროდ, ინვესტორებს საქართველოში სხვა წინააღმდეგობები ექნებათ. თუნდაც ის, რომ არ გვაქვს საერთაშორისო აღიარების მქონე ლაბორატორიები და ის, რომ ჩვენს აკრედიტაციის ცენტრს თვითონ არ აქვს საერთაშორისო აღიარება. არის სხვა დამაბრკოლებელი ფაქტორებიც. ეს გარემოებები რამდენად შეგვიშლის ხელს?
– არ მგონია, რომ ეს დამაბრკოლებელი ფაქტორი იყოს მსხვილი ინვესტორებისთვის, რადგან მათ ექნებათ იმის საშუალება, რომ ჩამოიყვანონ ევროპული ლაბორატორიები და მათი მეშვეობით მოახდინონ აქ წარმოებული პროდუქციის შესაბამისობის შეფასება. ეს ჩვენთვის დამაბრკოლებელი ფაქტორი იმიტომ არის, რომ ევროპიდან ლაბორატორიების წარმომადგენლების მოწვევა და ევროპულ სტანდარტებთან შესაბამისობის შეფასება ძალიან ძვირია. ამიტომ ცდილობს ახლა მთავრობა, რომ ასეთი ლაბორატორია საქართველოში გვქონდეს და ამ საქმეში ჩვენ დიდ ინვესტიციებს ვდებთ. მომავალში საერთაშორისო აკრედიტაციის მქონე ლაბორატორია საქართველოში აუცილებლად იქნება.
ინვესტორს, ან მსხვილ მეწარმეს შეუძლია მოიწვიოს რომელიმე ევროპული ქვეყნიდან საერთაშორისო აკრედიტიაციის მქონე ლაბორატორია – აქ მათი სპეციალისტები ჩამოიყვანოს, რომლებიც საჭირო ხელსაწყოებს ჩამოიტანენ და შეამოწმებენ პროდუქციის ევროპულ სტანდარტებთან შესაბამისობას. ეს საერთაშორისოდ აპრობირებული მეთოდია, უბრალოდ ძვირია.
– თურქეთიდან რატომ უნდა ჩამოვიდეს ინვესტორი საქართველოში, თუკი მას თავად აქვს ხელშემწყობი სავაჭრო რეჟიმი ევროპასთან?
– თურქეთს ევროკავშირთან აქვს საბაჟო კავშირი, მაგრამ ეს საბაჟო კავშირი არ ფარავს სოფლის მეურნეობის პროდუქციას. თურქეთმა ევროკავშირში სოფლის მეურნეობის პროდუქცია რომ შეიტანოს, ის ჩვეულებრივად დაიბეგრება. თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება, რომელსაც საქართველო ევროკავშირთან დადებს, დაფარავს სასოფლო-სამეურნეო სფეროსაც. თურქების ინტერესი იქნება, რომ საქართველოში შემოვიდნენ, აქ განავითარონ სოფლის მეურნეობის გადამამუშავებელი საწარმოები და აქ წარმოებული პროდუქცია თავისუფალი ვაჭრობის რეჟიმით შემდეგ ევროკავშირში გაიტანონ.
გარდა ამისა, ვფიქრობთ, რომ თურქი ინვესტორები დაინტერესდებიან საფეიქრო მრეწველობითაც. ჩვენ უკვე გვაქვს აქ ასეთი რამდენიმე საწარმო. ახლა ისინი აქ აწარმოებენ პროდუქციას, რომელიც შემდეგ თურქეთის გავლით გააქვთ ევროკავშირში, რათა თავისუფალი ვაჭრობის რეჟიმით ისარგებლონ. როცა ჩვენც გვექნება ევროკავშირთან თავისუფალი სავაჭრო რეჟიმი, მათ აღარ მოუწევთ საქართველოში წარმოებული პროდუქციის თურქეთში გაგზავნა და მას აქედან პირდაპირ გაიტანენ ევროპაში.
თუმცა, ყველა პროდუქცია, რომელიც საქართველოდან ევროკავშირში გავა, უნდა აკმაყოფილებდეს ევროკავშირში არსებულ წარმოშობის წესებს, ანუ ყველა პროდუქცია ვერ ჩაითვლება საქართველოში წარმოებულად და შესაბამისად, ის ვერ ისარგებლებს ევროკავშირთან თავისუფალი ვაჭრობის რეჟიმით.
მაგალითად, იმისთვის, რომ აქ შეკერილმა პერანგმა ისარგებლოს თავისუფალი ვაჭრობის რეჟიმით და ის ჩაითვალოს საქართველოში წარმოებულად, მისი წარმოების ღირებულების 90% საქართველოში წარმოშობილი უნდა იყოს. ეს იმას ნიშნავს, რომ ქსოვილი, რომლისაგანც ეს პერანგი შეიკერა, საქართველოში უნდა იყოს დამზადებული.
საქართველოში ამხელა ნედლეულის ბაზა არ არის, მაგრამ სამაგიეროდ, არის თურქეთში. ნედლეული თურქეთიდან რომ შემოვიტანოთ და აქ შევკეროთ, თურქული ნედლეულით დამზადებულ პროდუქციას ევროკავშირში თავისუფალი ვაჭრობის რეჟიმით ვერ გავიტანთ, რადგან ის ვერ ჩაითვლება ქართულ პროდუქტად. თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება ევროკავშირთან ითვალისწინებს პროდუქციის წარმოშობის წესებთან დაკავშირებით დიაგონალური კუმულაციის პრინციპს. 3 სახელმწიფო უნდა იყოს თანახმა ამ პრინციპის ამოქმედებაზე – ჩვენ, ევროკავშირი და ამ კონკრეტულ შემთხვევაში თურქეთი. ჩვენ ეს ჩავდეთ ხელშეკრულებაში და საქართველო და ევროკავშირი თანახმაა ამ პრინციპის ამოქმედებაზე. ახლა ჩვენ უნდა შევთანხმდეთ თურქეთთან, ანუ ცვლილება უნდა შევიდეს ჩვენსა და თურქეთს შორის დადებული თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ ხელშეკრულებაში, რომ ამოქმედდეს დიაგონალური კუმულაცია. დიაგონალური კუმულაცია გულისხმობს იმას, რომ ამ პრინციპის ამოქმედების შემთხვევაში, თურქეთიდან შემოტანილი ნედლეული – ქსოვილი, რომლისგანაც შევკერეთ პერანგი, ქართული წარმოშობის პროდუქტად ჩაითვლება და ევროკავშირში თავისუფალი ვაჭრობის რეჟიმით გავა.
ეს გაკეთდა იმისთვის, რომ დიაგონალურმა კუმულაციამ სანედლეულო ბაზა გააფართოვოს. ჩვენ ძალიან მწირი სანედლეულო ბაზა გვაქვს. ეს პრინციპი კი გვაძლევს საშუალებას, რომ თურქული ნედლეული საქართველოში შემოვიტანოთ, შემდეგ აქ ვაწარმოოთ პროდუქცია და ის, როგორც ქართული პროდუქტი, ისე გავიტანოთ ევროკავშირის ბაზარზე.
– თურქეთი თანხმაა, რომ ეს პრინციპი ამოქმედდეს?
– ევროკავშირს უკვე ჰქონდა წინასწარი კონსულტაციები თურქეთთან. მათი თანხმობა რომ არ ყოფილიყო, ევროკავშირი ამ პრინციპს სავაჭრო ხელშეკრულებაში არ ჩადებდა.
– თურქეთისთვის მომგებიანია ასეთი ურთიერთობა?
– გარკვეულ სფეროებში დიაგონალური კუმულაციის პრინციპი შესაძლოა, თურქეთისთვისაც ხელსაყრელი აღმოჩნდეს. თურქეთსაც შეუძლია საქართველო სანედლეულო ბაზად გამოიყენოს – მეწარმეებს ექნებათ შესაძლებლობა აქედან გაიტანონ ნედლეული თურქეთში, იქ აწარმოონ პროდუქცია და შემდეგ ის, როგორც თურქული პროდუქცია, ისე გაიტანონ ევროკავშირში.
ესაუბრა ლიკა ბასილაია
