დროებითი მიგრაციის პროგრამით პოლონეთში 20 ადამიანი დასაქმდა
ქართველი მუშახელს ევროპაში ლეგალური დასაქმების შესაძლებლობა მიეცა
ევროკავშირში საქართველოდან თავშესაფრის მაძიებლების დრამატული ზრდის პირობებში მნიშვნელოვანია დროებითი შრომითი მიგრაციის პროგრამის ამოქმედება საქართველოში, რომელიც შესანიშნავი საშუალებაა ადგილობრივი სამუშაო ძალისთვის გაიუმჯობესონ პროფესიული უნარები და ამავდროულად მაღალი ანაზღაურება მიიღონ. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროსა და მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის (IOM) ერთობლივი პროგრამის ფარგლებში, სხვადასხვა პროფესიებით (შემდუღებლები, დიდი მისაბმელიანი მანქანების მძღოლები, სამშენებლო მუშები- კალატოზები, დურგლები და ა.შ., სოფლის მეურნეობის მუშები), 20-ზე მეტი ადგილობრივი კვალიფიცირებული მუშა პოლონეთში დასაქმდა.
მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია (IOM), გაეროს მიგრაციის სააგენტო (2016 წლის 1 სექტემბრიდან), საერთაშორისო სამთავრობოთაშორისო ორგანიზაციას წარმოადგენს, რომელიც მსოფლიო მასშტაბით 1951 წლიდან ფუნქციონირებს და წარმომადგენლობა დაახლოებით 200-დე ქვეყანაში აქვს. საქართველოშიIOM 1993 წლიდან მუშაობს და საქართველოს ხელისუფლებასთან მიგრაციის მართვის სფეროში სხვადასხვა პროგრამებს ახორციელებს, რომელიც ამ სფეროში, ქვეყანაში არსებულ საჭიროებებსა და გამოწვევებს პასუხობს.
შრომითი მიგრაციის პროგრამის დეტალებზე eugeoriga.info-ს მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის პროგრამების ადგილობრივ კოორდინატორს ნათია კვიციანს ესაუბრა.
როდის დაიწყო დროებითი შრომითი მიგრაციის საპილოტე პროგრამა?
დროებითი შრომითი მიგრაციის პროგრამა ჩვენი ორგანიზაციის, IOM განვითარების ფონდისდაფინანსებით დაიწყო და შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროსთან ერთად ხორციელდება. ჯერ კიდევ 2011 წელს საქართველოს მოლაპარაკება ჰქონდა საფრანგეთთან დროებითი შრომითი მიგრაციის სფეროში თანამშრომლობაზე. საუბარი იყო 500 კაცამდე ქვოტაზე წლის განმვალობაში, სხვადასხვა პროფესიის ხალხზე. საბოლოოდ ეს პროექტი ვერ განხორციელდა, რადგან საფრანგეთის პარლამენტის მიერ ამ პროექტის რატიფიცირება არ მოხდა. ჩვენი პროგრამის ამოქმედებამდე მიკრო საპილოტე პროგრამა ევროკავშირის დაფინანსებით გერმანიაშიც განხორციელდა. ვიზა ლიბერალიზაციის წინ კი ჩვენი მხრიდან დაიწყო მუშაობა, რომ ადამიანებს ევროკავშირში კანონიერი დასაქმების ალტერნატივა ჰქონდეთ და ის პროცესი რაც ახლა ხდება თავშესაფრის მაძიებელთა ზრდის კუთხით შენელდეს. რეალურად თავშესაფრის მაძიებლები ძირითადად თავშესაფრის მოლოდინში ტყუილად კარგავენ დროს. მათ უნდა ქონდეთ საშუალება წინასწარ დაგეგმონ:
- სად წავიდნენ კანონიერად სამუშაოდ,
- სად არის დასაქმების პერსპექტივები,
- რა მოთხოვნებია,
- რა სამუშაოს შესრულება მოუწევთ,
- რა ანაზღაურება ექნებათ,
- აუნაზღაურდებათ თუ არა საცხოვრებელი,
- თუ ექნებათ სამედიცინო დაზღვევა
ასევე, წინასწარ ექნებათ წარმოდგენა დამსაქმებლის შესახებ. მაგალითად, ორი დღის წინ ტრანსპორტის სფეროში დასაქმების მსურველებსა და დამსაქმებელს შორის სკაიპ ინტერვიუ შედგა.
ქვეყნისთვის და ხალხისთვის მნიშვნელოვანია, რომ არსებობდეს კანონიერი შრომითი მიგრაციის სქემები. არა მარტო დანიშნულების ქვეყნებისთვის, არამედ საქართველოსთვისაც მნიშვნელოვანია, რომ ისეთი კვალიფიკაციის მქონე ადამიანები გავიდნენ, რომლებიც ქვეყანაში არ არიან დეფიციტური და ასევე მოთხოვნადია ევროკავშირში. ამავე დროს მნიშვნელოვანია ის, რომ ადამიანები მიდიან ინფორმირებულად და წინასწარ ზუსტად იციან სად მიდიან. მნიშვნელოვანია ამ სფეროს რეგულირებაც, რადგან დღეს ეს პროცესები საქართველოში არარეგულირებულია და სპონტანურია, ხალხი ძირითადად არაფორმარულ სექტორშია დასაქმებული. ადამიანი ხშირად ისე მიდის საზღვარგარეთ, რომ წარმოდგენა არ აქვს სამუშაო ადგილზე, შესასრულებელ სამუშაოზე და ა.შ.
რას ისახავს მიზნად დროებითი შრომითი მიგრაციის პროგრამა, შეიძლება ის განვიხილოთ ევროპაში თავშესაფრის ძიების სანაცვლად კანონიერი დასაქმების შესაძლებლობად?
ჩვენი მიზანია, რომ დროებითი შრომითი მიგრაცია ადამიანების კვალიფიკაციის ამაღლების და ევროპული სტანდარტების შესაბამისი უნარების განვითარების, მათი შრომითი და სოციალური უფლებების დაცვის, შემოსავლების გაზრდის ერთ-ერთ პერსპექტივად ვაქციოთ. ამის საშუალებას კანონიერი მიგრაცია იძლევა. ამის არაჩვეულებრივი მაგალითია ჩვენი და სახელმწიფოს თანამშრომლობით განვითარებული საპილოტე პროგრამა. მისი გამოცდილება გამოყენებული იქნება ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში, რომელიც ახლახანს დაიწყო და საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობის და სოციალური დაცვის სამინისტროსთან მჭიდრო თანამშრომლობით განხორციელდება ყველა იმ მნიშვნელოვან პარტნიორ სტრუქტურასთან ერთად, რომლებსაც დროებით მიგრაციის სფეროში როლი და ფუნქცია გააჩნიათ. დღეს ეს საკითხი კიდევ უფრო მეტი მნიშვნელობით წარმოდგება, ევროკავშირთან ვიზა-ლიბერალიზაციის პერიოდში თავშესაფრის მოთხოვნის გაზრდილი მაჩვენებლების გამო. ერთ-ერთი მიზეზი ეკონომიკურ ხასიათისაა, და იქ დასაქმების და შემოსავლების გაზრდასთანაა დაკავშირებული. ემიგრანტების უმეტესი ნაწილი მიდის იმ მიზნით, რომ უკეთესი ცხოვრება შეიქმნას, თუმცა იმედის გაცრუება ელით. დიდი ალბათობით, ევროპაში ჩასულ თავშესაფრის მაძიებლებს უარით უკან გამოაბრუნებენ, რადგან საქართველო წარმოშობის უსაფრთხო ქვეყანად არის აღიარებული. ალტერნატივად ადამიანებს უნდა შევთავაზოთ დასაქმების კანონიერი გზები და შესაძლებლობები, რომ არც დრო და არც ფინანსური რესურსები მათ ტყუილად არ დაკარგონ. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია და ამაზე სამთავრობო უწყებებთან ერთად ინტენსიურად ვმუშაობთ, შრომის სამინისტროსთან მემორანდუმსაც ვაკეთებთ, რომელსაც დღე-დღეზე მოეწერება ხელი.
ამ სფეროში თანამშრომლობის განვითარება ევროკავშირის ქვეყნებთან შესანიშნავი ალტერნატივა იქნება არაკანონიერი მიგრაციისა და გაზრდილი თავშესაფრის მოთხოვნების შესამცირებლად. რეგულირებული კანონიერი, დროებითი და ცირკულარული შრომითი მიგრაცია ადამიანების შემოსავლების ზრდის, კვალიფიკაციის განვითარების, ევროპულ ფასეულობებთან დაახლოებისა და შრომის ეთიკის განვითარების არაჩვეულებრივი შესაძლებლობაა. ქვეყანამ ეს პროცესები აუცილებლად უნდა მართოს და დაარეგულიროს.
რომელ ქვეყნებში და რა პროფესიებით შეუძლია ქართულ მუშახელს ევროპაში დასაქმება?
ამ ეტაპზე 15 კაცი პოლონეთშია, 5 ახლახანს დაბრუნდა და 5 ახლა მიემგზავრება; კიდევ 8 კაცის, მათ შორის ქალების, დასაქმების მოლოდინში ვართ სამშენებლო პროფესიებსა და სოფლის მეურნეობაში დასასაქმებლად.
პოლონეთთან აქტიურადაა დაწყებული თანამშრომლობა, რომელიც ითვალისწინებს შრომითი მიგრაციის სქემების განვითარებას. ამ თანამშრომლობის საბოლოო შედეგი შრომითი მიგრაციის სფეროში ორმხრივი ხელშეკრულება უნდა იყოს, რაც პოლონეთში დასაქმებით დაინტერესებულ მოქალაქეებს, კვალიფიკაციის შესაბამისად დასაქმებას შეუწყობს ხელს. ორმხრივი თანამშრომლობის ხელშეკრულების ფარგლებში, საქართველოს არაჩვეულებრივი შესაძლებლობა ექნება იზრუნოს პროფესიული განათლების განვითარებაზე, დიპლომების აღიარებაზე და ა.შ. პროფესიული განათლების განვითარების სფეროში დროებითი შრომითი მიგრაციის როლი პილოტურმა პროგრამამ ცხადად გვიჩვენა. იქაური დამსაქმებლები დაინტერესებულნი არიან აქ განვითარდეს პროფესიული უნარები რომლებიც ევროპაში მოთხოვნადია, როგორიცაა, მაგალითად, სამშენებლო საქმე (შედუღება), სოფლის მეურნეობა და სხვა.
პილოტური პროექტი შემოიფარგლება მხოლოდ პოლონეთით, რადგან სხვადასხვა ფაქტორების გათვალისწინებით ამ კუთხით პოლონეთთან თანამშრომლობა ყველაზე მარტივია. მაგალითად, პოლონეთში საქართველოს სამუშაო ძალისათვის დროებითი შრომითი მიგრაციის გამარტივებული რეჟიმი მოქმედებს. ეს გულისხმობს 6 თვის მანძილზე სამუშაო ვიზის საფუძველზე მუშაობისა და ცხოვრების უფლებას. თუ 6 თვის განმავლობაში გამოიკვეთა დამსაქმებელსა და დასაქმებულს შორის თანამშრომლობის გაგრძელების სურვილი, იწყება დოკუმენტების მომზადება შრომისა და ცხოვრების ნებართვის მოსაპოვებლად.
პოლონეთის გარდა სხვა ქვეყნებში თუ გიცდიათ მსგავსი პროგრამის განხორციელება?
პოლონეთთან ერთად ესტონეთთანაც გვქონდა მცდელობა, თუმცა ესტონეთის შრომის ბაზარი უფრო პატარაა და უცხოურ სამუშაო ძალაზე ყოველწლიური ქვოტაა დაწესებული (ესტონეთის მოსახლეობის 1%, სულ 1300 კაცი წლის განმავლობაში). დამსაქმებელი უკმაყოფილოა, რადგან სჭირდება დამატებითი მუშახელი და ხელისუფლებაც ფიქრობს კანონმდებლობაში ცვლილებები შეიტანოს. ამასთანავე, ვმუშაობთ ევროკავშირის რიგ ქვეყნებთან, მათი ინტერესის დასადასტურებლად.
პილოტური პროექტის ფარგლებში, გამოვცადეთ დროებითი შრომითი მიგრაციის განხორციელების მოდელი, მიგრანტთა წარმოშობის ქვეყნის, ამ შემთხვევაში საქართველოს პერსპექტივიდან, რომლის გამოყენებაც საქართველოს არა მარტო პოლონეთთან, არამედ დანიშნულების სხვა ქვეყნებთანაც შეუძლია გამოიყენოს. ახალი პროექტის ფარგლებში კი ეს ყველაფერი კიდევ ერთხელ გადაიხედება, რომ საქართველოს ჰქონდეს დროებითი შრომითი მიგრაციის კანონიერი გზები და დასაქმების სქემები მთელ რიგ ქვეყნებთან. მათ შორის ევროკავშირის ახალ ქვეყნებთანაც (აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები).
რა ძირითადი ბარიერი შეიძლება შეხვდეს ქართველ მუშას, რომ შეძლოს ევროკავშირში (საწყის ეტაპზე პოლონეთში) დასაქმება?
ძირითად პრობლემებად იკვეთება კვალიფიკაციის დონე და ენა.
ყველაზე დიდი ბარიერი ამ პროცესში ენის არცოდნაა ხოლმე. შესაბამისად იგეგმება მოკლევადიანი ენის კურსების (მაგალითად, ხელობასთან დაკავშირებული ენის სწრაფი კურსი) ჩატარებაც, შერჩეული ქვეყნებიდან გამომდინარე. ამ კუთხით მარტივი იყო პოლონეთთან თანამშრომლობა, რადგან ერთის მხირვ მეგობრული და ღია ქვეყანაა საქართველოს მიმართ, მეორეს მხრივ რუსული ენის მცოდნეთათვისაც მარტივია აქ დასაქმება.
ჩვენ კვალიფიციური სამუშაო ძალის სერიოზულ ნაკლებობას განვიცდით. ეს პოლონეთში დასაქმებამაც კარგად გვიჩვენა, სადაც საქართველოსთან შედარებით დამსაქმებლებს საკმაოდ მაღალი მოთხოვნები აქვთ. უკან დაბრუნებული შრომითი მიგრანტებიც ამბობენ, რომ ყველაფერი კომპიუტერულად მოწმდება დღის ბოლოს და რომ ისინი მაღალი ხარისხით შესრულებულ სამუშაოს ითხოვენ. ამიტომ მნიშვნელოვანია ორმხრივი თანამშრომლობა, რათა ადგილობრივმა სამუშაო ძალამ თავისი უნარები მაღალი დონის ბაზრის მოთხოვნების შესაბამისად განავითაროს. ჩვენი მიზანი უნდა იყოს, რომ წასული მიგრანტები უკან უნდა დავიბრუნოთ გაუმჯობესებული უნარებით. შესაბამისად, ამ მიზნის განსახორციელებლად ეფექტურ გზებზე უნდა ვიფიქროთ. დროებითი შრომითი მიგრაცია უნდა განვიხილოთ როგორც კვალიფიციური კადრების არა დაკარგვის, არამედ შეძენის შესაძლებლობა. რატომ დარჩება ქართველი პოლონეთში, თუ მას კარგად ანაზღაურებად სამუშაოზე დასაქმების შესაძლებლობა ექნება საქართველოში. ევროპიდან დაბრუნებული სამუშაო ძალა ადგილობრივ შრომის ბაზარზე უფრო კონკურენტუნარიანი იქნება და მარტივად დასაქმდება მაღალ ანაზღაურებად სამუშაოებზე. როგორც პრაქტიკამ გვიჩვენა, პილოტურ პერიოდში აქედან წასულ მიგრანტ მუშაკების დიდმა ნაწილმა, 6 თვის განმავლობაში, უნარები ისე გაიუმჯობესა, რომ პოლონეთშიც შეძლო ხელფასის გაზრდა. ეს დამსაქმებლის ინტერესშიც იყო, რომ კვალიფიცირებული სამუშაო ძალა არ დაეკარგა.
რა შესაძლებლობები აქვთ პოლონეთში კვალიფიკაცია ამაღლებულ და გამოცდილება მიღებულ მუშებს შემდეგი განვითარებისთვის?
პილოტურ ეტაპზე, შემდუღებლების მცირე ჯგუფი წავიდა პოლონეთში. მათი ნაწილი დაბრუნდა, რომლებიც შესაძლოა ანაკლიის საინვესტიციო პროექტის მშენებლობაში დასაქმდნენ, ნაწილი დროებით ისევ უკან დაბრუნდება. ჯგუფის ნაწილი კი გრძელვადიან ვიზას იღებს და 1 წლით კვლავ პოლონეთში დასაქმედებიან. ამის შემდეგ კი მათ საშუალება ექნებათ კვლავ დაბრუნდნენ საქართველოში და საკუთარი საქმე გააგრძელონ: დაიწყონ საკუთარი ბიზნესი ან თუნდაც ინსტრუქტორებად მოგვევლინონ პროფესიულ კოლეჯებში. განათლების სამინისტროდან ამ თვალსაზრისით მზაობაა. საუბარია შემდუღებლების სკოლის შექმნაზე, რომელიც რომელიმე პროფესიული კოლეჯის ბაზას შეიძლება დაეფუძნოს.
მაგალითად, პროფესიულ კოლეჯ "სპექტრთან" ჩვენ ვთანამშრომლობთ, აქ გადაამოწმეს პოლონეთში წასული ჯგუფის პროფესიული უნარები. "სპექტრს" აქვს შესაბამისი აპარატურით აღჭურვილი შედუღების სახელოსნო, რომელიც აუცილებელი იყო გამოცდისთვის. ამ კოლეჯის საშუალებით გადამოწმდა შემდუღებლების რეალური პრაქტიკული უნარები. ეს აუცილებელი პროცესია და ის თავად დასაქმების მაძიებლისთვისაც სასარგებლოა. მუშა თავად კი ამბობს რომ გამოცდილება აქვს, მაგრამ საჭიროა მისი უნარების გადამოწმება. დამერწმუნეთ, ეს მიგრანტი მუშაკის ინტერესებშია, რომ ტყუილად არ დაკარგოს მგზავრობისა და ვიზის ხარჯები და საჭირო უნარების არ ქონის გამო უკან არ მოუწიოს დაბრუნება. განათლების სამინისტრო ერთ-ერთი მთავარი მოქმედი სტრუქტურაა დროებითი შრომითი მიგრაციის პროცესში, რადგან აქ საუბარია უნარების განვითარებაზე, გადამზადებაზე, ტესტირებაზე, პროფესიული სტანდარტებისა და პროგრამების გაუმჯობესებაზე და ა.შ.
ქართული დიასპორის არსებული შესაძლებლობების გაძლიერებაზეევროკავშირის დაფინანსებით IOM გეგმავს ახალ პროგრამას, რომლის შესახებაც დამატებით ინფორმაციას eugeoriga.info შემდეგ სტატიაში შემოგთავაზებთ.
