ტრანსკასპიური გაზსადენი - ევროკავშირი საქართველოდან ინიციატივის აღებას მიესალმება
ევროკავშირი ტრანს-ევროპული ენერგეტიკული პროექტებისთვის 217 მილიონ ევროს გრანტის სახით გადასცემს პრიორიტეტული პროექტების პრომოუტერ (განმახორციელებელ) კომპანიებს. შესაბამისმა კომისიამ 15 პროექტი შეარჩია, რომლებიც Connecting Europe Facility (CEF) პროგრამის ფარგლებში თანადაფინანსებას წელს მიიღებენ. 19 იანვარს, ევროკავშირის წევრმა ქვეყნებმა საბოლოო თანხმობა მისცეს ევროკომისიას ამ თანხების გამოყოფაზე კონკრეტული პროექტებისათვის.ამ პროექტებს მინიჭებული აქვთ ევროპის ერთობლივი ინტერესის პროექტების სტატუსი - projects of Common Interest (PCI). მათი მიზანი ევროპის ენერგეტიკული უსაფრთხოების უზრუნველყოფაა.
სხვა პროექტებს შორის, 2,2 მილიონი ევროთი, გაზის სამხრეთ დერეფნის მიმართულება - Southern Gas Priority Corridor (SGC)- დაფინანსდა, კერძოდ „ტრანსანატოლიის ბუნებრივი გაზის მილსადენი“ (TANAP), რომელიც თურქმენეთიდან ევროპისაკენ მიმავალი დაგეგმილი მეგა-პროექტის ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილია. მისი მეშვეობით საქართველოს, აზერბაიჯანისა და თურქეთის გავლით ევროპაში აზერბაიჯანული და, მომავალში, თურქმენული ბუნებრივი აირის ექსპორტირება უნდა განხორციელდეს. თანხა, ძირითადად, საინჟინრო-მონიტორინგისა და უსაფრთხოების სისტემების განვითარებაზე დაიხარჯება. ამასთანავე, სამხრეთ დერეფნის ევროპული მონაკვეთის, ბულგარეთი-რუმინეთი-უნგრეთი-ავსტრიის მილსადენის მშენებლობის პირველი ეტაპისთვის, ევროპულმა ფონდმა 179 მილიონი ევრო გამოყო.
აღსანიშნავია, რომ CEF-ის ფონდის მოცულობა ამჟამად 5,35 მილიარდი დოლარია და ენერგოინფრასტრუქტურის განვითარებას 2014-2020 წლებში მოხმარდება. პროგრამის ფარგლებში პროექტები უკვე მესამედ შეირჩა, რომელთა საერთო ღირებულებამ თითქმის მილიარდს მიაღწია. საქართველოს კი ამ პროგრამაში განაცხადი არასდროს გაუკეთებია, თუმცა, როგორც „კასპიის გაზსადენის კომპანია ლიმითიდ"-ის დირექტორი, გიორგი ვაშაყმაძე მიიჩნევს, საქართველოსთვის ამ უმნიშვნელოვანეს პროექტს ევროკომისიის თანადაფინანსების გრანტების მიღების დიდი შანსი აქვს - ამისათვის კი მთავარი პროექტის ბენეფიციარი ქვეყნების ინტერესთა თანხვედრის დემონსტრირებაა საჭირო.
„ევროპაში სისხლხორცეულად დაინტერესებულნი არიან სამხრეთ დერეფნის სრულმასშტაბიან ამოქმედებაში, რომლის სრული დატვირთვა ტრანსკასპიური გაზსადენის (TCP) გარეშე ვერ მოხერხდება. მისი მეშვეობით, შესაძლებელი გახდება თურქმენეთის გაზი ევროპაში გადაიტვირთოს და დაგეგმილ 10 მილიარდ კუბურ მეტრ აზერბაიჯანულ გაზთან ერთად ევროპას დამატებით 30 ან 40 მილიარდი კუბური მეტრი მიეწოდოს წლიურად, ჩვენ კი ტრანზიტის სახით მეტი შემოსავალი მივიღოთ, შემოვიდეს ინვესტიციები და განვავითაროთ მრეწველობის ენერგოტევადი დარგები ევროკავშირთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებით შექმნილი შესაძლებლობების გამოსაყენებლად. თუმცა, ამჟამად, ამ პროექტის განვითარების ტემპი ფრიად სახიფათოდაა შენელებული - რეალური წინსვლა არ ხდება, რაც ევროპის ენერგომომარაგების ალტერნატიული წყაროების განვითარების ფონზე, მისი დღის წესრიგიდან ამოვარდნის საშიშროებას ნამდვილად ზრდის. საუბარია მხოლოდ 300 კმ-იანი მილის აშენებაზე, რომელიც კასპიის ზღვის ფსკერზე, არც თუ ისე დიდ სიღრმეზე უნდა ჩაეშვას და აზერბაიჯანში არსებულ ინფრასტრუქტურას მიუერთდეს", - აღნიშნა ვაშაყმაძემ.
მისი თქმით, აზერბაიჯანმა უკვე გამოიჩინა მაქსიმალური ძალისხმევა და დიდი გამტარობის ტრანსანატოლიურ მაგისტრალსა თუ სხვა დამატებით ენერგოპროექტებში, თითქმის, 50 მილიარდი დოლარის ინვესტიციის მობილიზებით ტრანსკასპიური გაზსადენის განხორციელების მძლავრი წინაპირობა შექმნა. არანაკლები ძალისხმევა დახარჯა თურქმენეთმაც ბუნებრივი აირის საბადოების ასათვისებლად და ქვეყნისსაზღვრამდე- კასპიის ზღვის სანაპირომდე - 30 მილიარდი კუბური მეტრი წლიური გამტარობის მილსადენების მისაყვანად. ევროკომისიამ წინსწრებით დააფინანსა ტრანსკასპიური გაზსადენის გარემოს-დაცვითი კვლევები - მსოფლიო ბანკთან ერთად მსოფლიოს ერთ-ერთი საუკეთესო კომპანია - ბრიტანული RSK ჩართო ამ საქმეში, რათა მოეხსნა ეჭვები ამ პროექტის ეკოლოგიური მიზანშეუწონლობის თაობაზე. პროექტით დაინტერესებული მხარეები საქართველოს პოზიციას ყურადღებით აკვირდებიან: საქართველოს სახით საიმედო მოკავშირის ყოლის არარსებობას შემთხვევაში ამ პროექტს ხომ არავითარი პერსპექტივა არ აქვს. საქართველოსთვის მნიშვნელოვანი იქნება დამაიმედებელი გზავნილები გააძლიეროს, თავადაც გახდეს ამ პროექტის ქმედითი წევრი დასაწყის ეტაპზე თუნდაც მინიმალური შენატანით გახდეს მისი წინსვლის სულისჩამდგმელი.
„ტრანსკასპიური გაზის მილსადენის მშენებლობის სავარაუდო ღირებულება, 2 მილიარდი დოლარია, თუმცა, საკმარისია, საქართველომ წინასაპროექტო სამუშაოებისთვის, პროექტისათვის ბიძგის მიცემისათვის, თუნდაც სიმბოლური თანხა, 5 მილიონი დოლარი მაინც გამოყოს, და იმავე მოცულობით თანადაფინანსებას ევროკავშირის CEF -ის პროგრამა განახორციელებს. ეს იქნება სიგნალი ჩვენი მეგობარი ქვეყნებისათვის, ასევე კერძო ინვესტორებისთვის, რომ საქართველოც ნამდვილადაა დაინტერესებული ამ პროექტის განხორციელებით. გარდა ამისა, ევროკავშირის ფონდი გრანტებს არა მხოლოდ პროექტების შესწავლის, არამედ განხორციელებისთვისაც გასცემს, ხოლო ევროპის საინვესტიციო ბანკისგან კი იაფი კრედიტის მიღებაა შესაძლებელი“, - აცხადებს გიორგი ვაშაყმაძე.
ევროკავშირმა აღნიშნული მილსადენი ჯერ კიდევ 2011 წელს მისთვის საგანგებო ინტერესის პროექტთა- PCI- ნუსხაში შეიტანა, ხოლო „კასპიის გაზსადენის კომპანია ლიმითიდი“ პრომოუტერად დაამტკიცა. კომპანიას ევალება ევროკომისიის თანადაფინანსებით განახორციელოს მოსამზადებელი სამუშაოები და მოიზიდოს ინვესტორები.
