საყოველთაო ჯანდაცვის “შავი ხვრელები”
საყოველთაო ჯანდაცვის სისტემა, „ქართული ოცნების“ კრიტიკის ობიექტი არაერთხელ გამხდარა. ამ პროგრამას ახსენებენ მაშინაც, როცა ხელისუფლების მიერ გატარებული პოლიტიკის წარმატებულობის ხაზგასმა სურთ. ასევე, არაერთხელ გაჟღერებულა მოსაზრება, რომ ამ პროგრამაზე დახარჯული სოლიდური თანხა ქვეყნის ეკონომიკას აზიანებს, თუმცა, სფეროს ექსპერტთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ საყოველთაო ჯანდაცვის პრობლემა არა დახარჯულ თანხაში, არამედ ხარჯვის ეფექტურობასა და იმ ფინასურ თუ, სერვისის ხვრელებშია, რომლებმაც სხვადასხვა მიზეზის გამო იჩინა თავი.
ერთ-ერთი მთავარი საკითხი, რასაც საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის ნაკლოვანებებზე საუბრისას ასახელებენ, ამ პროგრამისთვის გამოყოფილი თანხის არაფექტური ხარჯვაა. ექსპერტთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ პოლიტიკურად მომგებიანი - საყოველთაობის პრინციპი პროგრამით მოსარგებლე მოსახლეობის გაჭირვებული ფენის მდგომარეობას აუარესებს. ამასთნავე, ერთი გადამხდელით დაფინანსების არაკონკურენტული სისტემა ვერ უზრუნველყოფს ხარჯების შეკავებას; ჯანდაცვის საერთო დანახარჯში სახელმწიფოს ხარჯი კი არც ისე დიდია.
ახალი სამთავრობო პროგრამის წარდგენისას, საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამასთან დაკავშირებით პრემიერ-მინისტრმა, გიორგი კვირიკაშვილმაც ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ პროგრამა უფრო მეტად საჭიროებაზე ორიენტირებული უნდა გახდეს, ხარჯების ოპტიმიზაცია მოხერხდეს და მეტად იყოს გამოყენებული საჯარო და კერძო სტრუქტურებს შორის პარტნიორობის მოდელები.
საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის დაფინანსება პროგრამის ამოქმედებიდან - 2013 წლიდან განუხრლად იზრდებოდა. 2016 წელს ბიუჯეტში ამ მიმართულებით 570 მილიონი ლარია გათვალისწინებული. თუმცა, რამდენადაა საკმარისი აღნიშნული თანხა პროგრამის მიზნების უზრუნველსაყოგად, სწორედ ეს არის სამსჯელო საკითხი.
მედიცინის აკადემიური დოქტორი, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი თენგიზ ვერულავა აღნიშნავს, რომ ჯანდაცვაზე სახელმწიფო ხარჯების ზრდის მიუხედავად, საქართველო ამ კუთხით ჯერ ისევ ჩამორჩება არამარტო ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ დადგენილ საერთაშორისო სტანდარტებს, არამედ ბევრი დაბალშემოსავლიანი ქვეყნის მაჩვენებლებსაც.
თენგიზ ვერულავა ამბობს, რომ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიხედვით, ჯანდაცვაზე სახელმწიფო დანახარჯების წილი მთლიან სახელმწიფო დანახარჯებში 15 %-ს მაინც უნდა შეადგენდეს. საქართველოში კი, ჯანდაცვაზე სახელმწიფო ხარჯების წილი სახელმწიფო ბიუჯეტთან მიმართებაში საკმაოდ დაბალია და 6.9%-ს შეადგენს. აღნიშნული თითქმის ორჯერ მცირეა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ მოწოდებულ მაჩვენებელთან შედარებით და დაბალია ისეთ ქვეყნებთან შედარებითაც კი, როგორებიცაა: სომხეთი (7.9%), ყაზახეთი (10.9%), უკრაინა (12.2%), ყირგიზეთი (13.2%), ბელორუსი (13.5%).
ასევე, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციით, ჯანდაცვის სახელმწიფო დანახარჯები ჯანდაცვის მთლიანი ხარჯების 40%-ზე მეტს უნდა შეადგენდეს. ქვეყნებში, სადაც ეს მაჩვენებელი 40%-ზე ნაკლებია, ჯანდაცვის სექტორში მდგარი პრობლემების გადასაჭრელად სახელმწიფოს შეზღუდული პასუხისმგებლობა გააჩნია. საქართველოში ჯანდაცვაზე სახელმწიფო დანახარჯები 29.8%-ს შეადგენს, შესაბამისად, სახელმწიფო დაფინანსების წილი მნიშვნელოვნად ჩამორჩება ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციით გათვალისწინებულ ზღვარს და ჩამორჩება ისეთ ქვეყნებსაც, როგორებიცაა: სომხეთი (41.7%), ყაზახეთი (53.1%), უკრაინა (54.5%), ყირგიზეთი (59%).
„ყოველივე ზემოაღნიშნული მიგვანიშნებს, რომ საქართველოში ჯანდაცვის ხარჯების მნიშვნელოვან წილს, დაახლოებით 65-70%-ს, მოსახლეობის მიერ გაღებული კერძო დანახარჯები შეადგენს, რაც ნიშნავს, რომ საქართველოში ჯანდაცვა სახელმწიფო პოლიტიკის პრიორიტეტად არ ითვლება. ჯანდაცვის მთლიან ხარჯებში კერძო დანახარჯების ასეთი მაღალი წილის მიხედვით საქართველო მსოფლიოში მერვე ადგილზეა და ისეთ ქვეყნებს შორის დგას, როგორებიცაა სუდანი (75.8%), იემენი (74%), ავღანეთი (73.8%), აზერბაიჯანი (71.1%), ნიგერია (69.3%), ვენესუელა (65.8%). შედეგად, საქართველოში ბევრი ოჯახი იძულებულია უარი თქვას საჭირო სამედიცინო მომსახურებაზე, რადგან მათ არ შეუძლიათ ამ მომსახურების საფასურის ანაზღაურება“, - აცხადებს თენგიზ ვერულავა.
eugeorgia.info-ს მიერ ჯანდაცვის სამინისტროდან გამოთხოვილი ინფორმაციის მიხედვით, საქართველოს ჯანდაცვის საერთო დანახარჯები 2012 წელს - 2 200 000 000 ლარს შეადგენდა (სახელმწიფო დანახარჯის წილი - 476 მლნ. 22%), 2013 წელს - 1 973 000 000 ლარი (სახელმწიფო დანახარჯის წილი - 570 მლნ. 28%), 2014 წელს კი - 2 100 000 000 ლარი (სახელმწიფო დანახარჯის წილი - 693 მლნ. 33%).
ჯანდაცვის საერთო დანახარჯებში სახელმწიფოს წილის მოცულობასთან დაკავშირებით, ჯანდაცვის ყოფილი მინისტრი, ზურაბ ჭიაბერაშვილი ამბობს, რომ ჯანდაცვის სექტორში სახელმწიფო დანახარჯის მნიშვნელოვნად გაზრდის მიუხედავად, ჯანდაცვის საერთო დანახარჯებში სახელმწიფოს წილი მხოლოდ უმნიშვნელოდაა გაზრდილი, რაც პირდაპირ მიუთითებს სისტემის არახარჯთეფექტურობაზე - „მიუხედავად იმისა, რომ ამხელა ფული იხარჯება, სასურველ შედეგს ვერ ვიღებთ“.
საყოველთაო ჯანდაცვის სისტემის მართვა
საყოველთაო ჯანდაცვის სისტემის მართვასთან დაკავშირებით არაერთი მოსაზრება არსებობს. ჯანდაცვის სამინისტორს ინფორმაციით, პროგრამის ამოქმედებამდე, ქვეყნის მოსახლეობის სამედიცინო მომსახურების ფინანსური ხელმისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად, რამდენიმე ვარიანტი განიხილებოდა, მათ შორის სადაზღვევო კომპანიების შუამავლობა.
უწყების ცნობით, წინა წლების გამოცდილების გათვალისწინებით (სახელმწიფო სადაზღვევო პროგრამების ფარგლებში, სამედიცინო დაწესებულებების მიმართ დაგროვილი დავალიანებები, ბენეფიციარების უკმაყოფილება სამედიცინო მომსახურების მიღებასთან დაკავშირებით, ადმინისტრირება და ა.შ) მიიღეს გადაწყვეტილება, რომლის მიხედვითაც, მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვის უნივერსალური მოცვა, სადაზღვევო კომპანიების შუამავლობის გარეშე, სახელმწიფო პროგრამის მეშვეობით განხორციელდებოდა.
ზურაბ ჭიაბერაშვილის აზრით, ფაქტი, რომ საყოველთაო ჯანდაცვის ხარჯებს სახელმწიფო პირდაპირი გადახდის წესით ფარავს, ამ თანხების კონტროლის მექანიზმების არარსებობას იწვევს.
მისი თქმით, ბოლო წლების განმავლობაში გადაუდებელი ამბულატორიის შემთხვევათა რაოდენობაარანორმალურადაა გაზრდილი, რაც პირდაპირ მიუთითებს, რომ სისტემაში არსებობს ხვრელი - საავადმყოფოები სახელმწიფოსგან მეტ დაფინანსებას იღებენ და არავინ აკონტროლებს - რეალურები არიან ეს პაციენტები თუ არა, რა ტიპის მკურნალობა ჩაუტარდათ, დანიშნულება პროტოკოლის მიხედვით იყო გაწერილი, თუ საავადმყოფო ზედმეტი ჩარევით ცდილობდა მეტი ფულის მიღებას.
eugeorgia.info-ს მიერ ჯანდაცვის სამინისტროდან გამოთხოვილი ინფორმაციის მიხედვით, საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამით, 2013 წელს გადაუდებელი სამედიცინო მომსახურება - 109 787 ადამიანმა მიიღო, (54 349 974 ლარი), 2014 წელს - 386 964 ადამიანმა (247 145 534 ლარი), ხოლო 2015 წელს კი - 444 708 ადამინმა (294 102 576 ლარი).
„რეალურად, არ არსებობს ადეკვატური რეგულირების მექანიზმები. ერთი მხრივ, გვაქვს არაეფექტური ხარჯვა, მეორე მხრივ კი, იმას, რასაც ვხარჯავთ, შეძლებულს უფრო ადგება, ვიდრე ღარიბს, არადა, პირიქით უნდა იყოს. იმისთვის, რომ ჯანდაცვის ხარჯები ხარჯთეფექტური იყოს, მსოფლიოში აპრობირებული საუკეთესო მექანიზმი სადაზღვევო მედიცინის მოდელია. როდესაც სახელმწიფო აფინანსებს ჯანდაცვის სექტორს, სასურველია ეს სადაზღვევო კომპანიების გავლით მოხდეს და არა საავდმყოფოებისთვის პირდაპირი გადახდის წესით. ამ შემთხვევაში ეს არა მხოლოდ ხარჯთეფექტური ხარჯვაა, არამედ ამით ხელს ვუწყობთ სადაზღვევო მედიცინის განვითარებას, რომელიც დღეს საქართველოში სტაგნაციურ მდგომარეობაშია“, - ამბობს ჭიაბერაშვილი.
რაც შეეხება საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის ზედამხედველობას: მონიტორინგსა და პროგრამით განსაზღვრული პირობების შესრულების კონტროლს სსიპ სოციალური მომსახურების სააგენტო ახორციელებს, ხოლო რევიზიას - სსიპ სამედიცინო საქმიანობის სახელმწიფო რეგულირების სააგენტო.
მონიტორინგის განხორციელებისას, მიწოდებული ინფორმაციის გადამოწმება, მომსახურებასთან დაკავშირებული ინფორმაციისა და დოკუმენტაციის მოთხოვნა, საჭიროებისამებრ, პაციენტთან, მისი ოჯახის წევრებთან და შემთხვევასთან დაკავშირებულ სხვა პირებთან გასაუბრება ხდება.
კონტროლი მოიცავს: ა) გაწეული სამედიცინო მომსახურების შესაბამისობის დადგენას პროგრამით განსაზღვრული მომსახურების მოცულობასთან (მათ შორის, დიაგნოზის შესაბამისი პათანატომიური დასკვნის არსებობის შემოწმებას, იმ შემთხვევებზე, როდესაც ამ მოტივით შემთხვევა არ იყო/არის დასრულებული პროგრამით განსაზღვრულ ვადაში, ასევე დადგენილ ვადებში დახურულ შემთხვევებში მსგავსი დასკვნის არსებობას, ასეთის საჭიროებისას);
ბ) გაწეული სამედიცინო მოსახურების თაობაზე პროგრამის განმახორციელებლის მიერ მიღებული ელექტრონული და/ან მატერიალური ინფორმაციის შედარებას მიმწოდებელთან არსებულ დოკუმენტაციასთან.
რევიზია მიმწოდებელ დაწესებულებაში პროგრამული შემთხვევის სამედიცინო დოკუმენტაციის შემოწმებას ითვალისწინებს. ის წარმოებს შერჩევითად ან/და საჭიროებისამებრ.
„კურაციოს“ საერთაშორისო ფონდის დირექტორთა საბჭოს წევრი, კაკი ზოიძე, განმარტავს, რომ საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის ეფექტურობის შეფასებისას საუბარია უტილიზაციის (სერვისების მოხმარების) მართვაზე. მისი თქმით, რამდენიმე წლის წინ სადაზღვეო კომპანიები უზრუნველყოფდნენ იმას, რომ სამედიცინო სერვისის პროვაიდერები, ანუ სამედიცინო დაწესებულებები ზედმეტად „შემოქმედებითად“ არ მისდგომოდნენ ხარჯვას და ამ ანგარიშების წარდგენას სახელმწიფო გადამხდელისთვის. ამ სისტემას თავისი პლუსი ჰქონდა, გარკვეული მოგება მოიტანა იმით, რომ სადაზღვეო კომპანიები უტილიზაციის მართვას ახერხებდნენ, რაც ნორმალური და მიღებული პრაქტიკაა ყველგან, სადაც გადამხდელი სახელმწიფოა; თუმცა, გადამხდელის მოტყუებაც საკმაოდ გავრცელებული პრაქტიკაა. მაგალითად, აშშ-ში, გამოძიების ფედერალური ბიუროს სპეციალური სამსახური ყოველწლიურად შედის სამედიცინო დაწესებულებში და დაახლოებით 3-4 მილიარდი დოლარი ამოაქვს.
„გუშინდელი სადაზღვევო სააგენტოები დღეს საავადმყოფოებად იქცნენ. სახელმწიფოსთან, როგორც სამედიცინო სერვისის შემსყიდველთან შედარებით მათ დიდი ინფორმაციული უპირატესობა აქვთ. წარსულში ამ სადაზღვევო კომპანიების ინტერესი კლინიკებისთვის ნაკლები თანხის გადახდა იყო. დღეს კი, როდესაც ეს სადაზღვევოები საავადმყოფოებად გვევლინებიან, ცდილობენ სახელმწიფოს თანხა მაქსიმალურად გამოსტყუონ. ამის ნათელი მაგალითია 3 წლის განმავლობაში საოცრად გაზრდილი მწვავე შემთხვევები. ეს გაურგენტულებას ჰგავს, ე.წ. აფკოდინგს, როდესაც მეტი თანხის მისაღებად პაციენტის მდგომარეობას ხელოვნურად ამწვავებ. ასეთი ტენდენციის აღმოსაფხვრელად კონტროლის კარგი სისტემა უნდა არსებობდეს“, - ამბობს კაკი ზოიძე.
მისივე თქმით, ბიუჯეტის სიმცირის მიუხედავად, ყველაზე დიდი პრიორიტეტი სახელმწიფოს მიერ გამოყოფილი თანხის მაქსიმალურად ეფექტურად ხარჯვა უნდა იყოს. მონიტორინგის კუთხით კი დღეს სერიოზული პრობლემები არსებობს. ჯანდაცვის სამინისტრო ამბობს, რომ სამედიცინო დაწესებულებების მიერ მოწდებული ანგარიშებს გადახედვა მიმდინარებს - რათა შეამოწმონ, რამდენად დასაბუთებულადაა მოთხოვნილი თანხა, ხომ არ ხდება დიაგნოზის გაყალბება, გამწვავება და ა.შ.
„არ მგონია, რომ ეს სამუშაო რეალურად სრულდებოდეს, იმიტომ რომ დღეს ჯანდაცვის სამინისტროს არც ამის შესაძლებლობა აქვს და არც შესაბამისი კვალიფიკაციის კადრები ჰყავს. აქ ჩნდება ალტერნატივა - დღეს ღირს, რომ რაღაც თანხა დახარჯო და ე.წ. Third Party (მესამე მხარე) ადმინისტრატორი ჩართო პროცესში, მენეჯერი, რომელიც შუამავალი იქნება სახელმწიფოსა და პროვაიდერებს შორის და უტილიზაციას მართავს. ასეთი პრაქტიკა არაერთ ქვეყანაში გვხვდება. სახელმწიფოს შეუძლია, თუნდაც, უცხოური კომპანია მოიწვიოს, ფიქსირებულ თანხაზე შეუთანხმდეს მას მიანდოს უტილიზაციის მართვა. ამ შემთხვევაში პროცესს მაღალანაზღაურებადი კადრები გააკონტროლებენ, რომელთა ინტერესი (სადაზღვეოებისგან განსხვავებით) მხოლოდ და მხოლოდ უტილიზაციის მართვა იქნება და მათ გადაბირებას ვერც ფარმაცევტული და ვერც სადაზღვევო კომპანიები ვერ მოახერხებენ“, - ამბობს ზოიძე.
საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამაში მესამე - შუამავალი რგოლის დამატების ვერც საჭიროებას და ვერც შესაძლებლობას ხედავს „კონსალტინგისა და IT ინოვაციების“ დირექტორი ალექსანდრე ტურძილაძე. იგი მიიჩნევს, რომ სახელმწიფოს მიერ მართული საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამა გაცილებით ეფექტურია, ვიდრე წინა მოდელი, რომელშიც მომგებიანი სადაზღვევო კომპანიები მონაწილეობდნენ.
„ცნობილი ფაქტია, რომ სადაზღვეო კომპანიებს სოლიდური მოგება ჰქონდათ, ხოლო დღეს, ადმინისტრირების ეს ხარჯი, შუალედური რგოლის - სადაზღვევო კომპანიის ნაცვლად, სამედიცინო მომსახურების ცენტრებამდე მიდის. მართალია ფული იხარჯება და შესაძლოა უფრო მეტიც, ვიდრე წლების წინ, თუმცა რეალური სურათის დასანახად შედეგებით უნდა ვიმსჯელოთ - ბევრად მეტი მოქალაქე იღებს სამედიცინო მომსახურებას. დღეს პროცესების სოციალური მომსახურების სააგენტო აკონტროლებს. მათ ადმინისტრირების ძლიერი ინსტრუმენტები გააჩნიათ. სააგენტოს ნებისმიერი ფაქტის გადამოწმების საშუალება აქვს და სამედიცინო თვალსაზრისით ყველა საეჭვო შემთხვევას რეგულირების სააგენტოს უგზავნის რეაგირებისთვის“, - აღნიშნავს ალექსანდრე ტურძილაძე.
ზურაბ ჭიაბერაშვილისა და კაკი ზოიძის მსგავსად, ჯანდაცვაზე დანახარჯების შეკავების აუცილებლობაზე საუბრობს თენგიზ ვერულავაც. ექსპერტის აზრით, ჯანდაცვაზე დანახარჯების შეკავების ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური მექანიზმი ჯანდაცვის დაფინანსების კონკურენტული სისტემაა. ამ სისტემაში სახელმწიფო ჯანდაცვითი პროგრამების მართვას ახორციელებს არა ერთი ორგანიზაცია მაგ., სოციალური დაზღვევის სახელმწიფო ფონდი, ან სოციალური მომსახურების სააგენტო საქართველოში, არამედ მრავალი გადამხდელი სუბიექტი (სადაზღვევო კომპანიები).
„მრავალი გადამხდელით დაფინანსების სისტემაში სადაზღვევო ფონდებს შორის კონკურენციას განაპირობებს სადაზღვევო პრემიები, პაკეტები, შემოთავაზებული მკურნალობის ხარისხი, აგრეთვე დაზღვევის დამატებითი პაკეტისათვის გათვალისწინებული პრემიები და სარგებლები. კომპანიებს შორის კონკურენცია ხელს უწყობს სამედიცინო მომსახურების ხარისხის ამაღლებას და რესურსების ეფექტურად გამოყენებას. დასავლეთ ევროპის სოციალური დაზღვევის სისტემის ზოგიერთმა ქვეყანამ (გერმანია, ნიდერლანდები, ბელგია, ჩეხეთი, შვეიცარია, ირლანდია, ისრაელი) კარგა ხანია უარყო ერთი გადამხდელით დაფინანსების არაკონკურენტული სისტემა. დღევანდელი, თანამედროვე მსოფლიოს სოციალური დაზღვევის სისტემის ქვეყნების გამოცდილება გვეუბნება, რომ უფრო ეფექტურია მრავალი გადამხდელი სისტემის არსებობა, ანუ ჯანდაცვის სერვისების დაფინანსების მართვა უნდა განახორციელონ მრავალმა ერთმანეთთან კონკურენციაში მყოფმა სადაზღვევო კომპანიამ და არა ერთმა სახელმწიფო სადაზღვევო ფონდმა“, - განმარტავს მედიცინის აკადემიური დოქტორი.
საყოველთაობა, თუ მიზნობრიობა
საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამასთან დაკავშირებული კიდევ ერთი, ფუნდამენტური საკითხი პროგრამის საყოველთაობას უკავშირდება.
პროგრამის ნაკლოვანებებთან დაკავშირებით, ზურაბ ჭიაბერაშვილი ამბობს, რომ უკიდურესად ღარიბ ჯგუფებში, განსაკუთრებით, როდესაც საქმე მედიკამენტებს ეხება, ფინანსური დაცულობა კი არ გაიზარდა, არამედ შემცირდა - ეს ადამიანები კიდევ უფრო მოწყვლადები გახდნენ. ამის მიზეზი კი ის არის, რომ საყოველთაო ჯანდაცვა ერთნაირ პირობებს აწესებს ყველა მოქალაქისათვის, მიუხედავად იმისა, ადამიანის შემოსავალი 10 ლარია, თუ 1000. ისინი იდენტური პირობებით მონაწილეობენ საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამაში, რაც იმას ნიშნავს, რომ როდესაც საქმე ჯიბიდან გადახდაზე მიდგება, ღარიბი ადამიანი უფრო მოწყვლადი ხდება - „იმ ადამიანებს, რომელთაც შედარებით მცირეხარჯიანი სერვისების დაფარვა საკუთარი ჯიბიდან შეუძლიათ, სახელმწიფო იმ შემთხვევაში უნდა ეხმარებოდეს, თუკი მათ კატასტროფულად ეზრდებათ დანახარჯი“.
ჯანდაცვის სამინისტროს ცნობით, 2015 წლის III კვარტლის მონაცემებით კერძო სადაზღვევო სქემებში ჩართულია 536 014 ადამიანი (წყარო: სსიპ საქართველოს დაზღვევის სახელმწიფო ზედამხედველობის სამსახური - http://insurance.gov.ge/). საქართველოს დანარჩენი მოსახლეობა და ასევე, დაზღვეული მოსახლეობის ის ნაწილი, რომელიც 2013 წლის 1 ივლისის მდგომარეობით არ იყო ჩართული კერძო სადაზღვევო სქემებში სარგებლობს „საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამით“.
„კურაციოს“ საერთაშორისო ფონდის დირექტორთა საბჭოს წევრის თქმით, ბუნებრივია, რომ პროგრამები, რომლებიც საყოველთაობას გულისხმობს, ყოველთვის უფრო პოპულარულია. კაკი ზოიძე თვლის, რომ ამ ტიპის პროგრამების მოსახლეობის ღარიბ ფენაზე ფოკუსირება უფრო სწორია, თუმცა ის, რომ საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის რომელიმე მონაწილეს შეღავათი წაართვა - არარეალურია.
„საქართველოს შემთხვევაში საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამა ეს არის ბაზისი და მისი განვითარება უნივერსალურობისკენ უნდა იყოს მიმართული. უნივერსალური ჯანდაცვა ეს არის პროცესი, რომელსაც ნელ-ნელა მივაღწევთ და ამ მხრივ სამი მიმართულებაა: სიღრმე, სიგანე და სიმაღლე. შესაბამისად, ჩვენ შეგვიძლია გავზარდოთ 1. მოსახლეობის მოცვა, ანუ მოსახლეობის ჯგუფების მოცვა, 2. გაზარდო თანაგადახდა - უფრო მაღალი პროცენტებით დააფინანსო ის სერვისები, რომელთაც ფარავს საყოველთაო ჯანდაცვა და 3. გაზარდო სერვისების რაოდენობა ანუ ჯანდაცვის სერვისების სპექტრი რომელსაც ფარავს სახელმწიფო“- განმარტავს კაკი ზოიძე.
მისივე თქმით, უნივერსალური ჯანდაცვისკენ სვლა სწორია და განცხადებები, რომ ეს ეკონომიკას დააქცევს, კარგი ინიციატივის დისკრედიტაციის მცდელობაა. თუმცა, როდესაც საყოველთაო ჯანდაცვისთვის გამოყოფილი თანხა არაეფექტურად იხარჯება და ხშირ შემთხვევაში არასაჭირო მიმართულებით იყრება, ესეც ამ კარგი ინიციატივის დისკრედიტაციის მცდელობაა.
დასასრულ, აღსანიშნავია კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი. ექსპერტთა უმეტესობა თვლის, რომ სახელმწიფო უნდა ფიქრობდეს იმ ადამიანებზე, რომლებიც საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის მიღმა აღმოჩნდნენ; ამის მიზეზი კი ის არის, რომ პროგრამის ამოქმედებისას ისინი კერძო დაზღვევის სისტემაში იყვნენ ჩართულნი.
ჯანდაცვის სამინისტროს ინფორმაციით, 2013 წლის 28 თებერვლიდან 1 ივლისამდე მოქმედებდა საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის პირველიეტაპი, რაც გულისხმობდა პირველადი ჯანდაცვის რგოლის ოჯახის/უბნის ექიმის მომსახურებას, ექიმისდანიშნულებით ლაბორატორიული კვლევებს (სისხლის საერთო ანალიზი, შარდის საერთო ანალიზი) დაგადაუდებელი შემთხვევების მართვას როგორც ამბულატორიულ, ასევე სტაციონარულ დონეზე. ეს მოიცავდა კრიტიკული მდგომარეობების და გადაუდებელი სამედიცინო შემთხვევების 450-ზე მეტი ნოზოლოგიის მართვას.
ამავე წლის 1 ივლისიდან დაიწყო საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის მეორე ეტაპი, რაც დამატებითგულისხმობდა პირველადი ჯანდაცვის გაფართოებულ მომსახურებას; გაფართოებულ გადაუდებელსტაციონარულ მომსახურებას; გეგმურ ქირურგიულ ოპერაციებს; ონკოლოგიური დაავადებების მკურნალობას;მშობიარობას.
ზემოაღნიშნული მეორე, გაფართოებული, ეტაპის მოსარგებლეებად განისაზღვრნენ პირები, რომლებიც 2013წლის 1 ივლისის მდგომარეობით არ ფიქსირდებოდნენ კერძო სადაზღვევო სქემებში, ხოლო ის პირები, რომლებიც1 ივლისის მდგომარეობით სარგებლობდნენ კერძო დაზღვევით და შემდეგ ამა თუ იმ მიზეზით შეუწყდათსადაზღვევო კონტრაქტის მოქმედება, უფლებამოსილნი არიან მიიღონ ე.წ. მინიმალურიპაკეტით განსაზღვრული მომსახურება, ანუ ის მომსახურება, რომელიც იფარებოდა პირველ ეტაპზე (1ივლისამდე) და დამატებით მშობიარობა/საკეისრო კვეთა.
გიორგი ჭეიშვილი
