DCFTA facility-ის ფარგლებში, მეწარმეების დასახმარებლად 380 მილიონი ევროა გამოყოფილი
წარმოების ხარისხის გაუმჯობესების მიზნით, მანქანა-დანადგარების შესაძენად საჭირო სესხებს მეწარმეები ბანკიდან გამარტივებული პირობებით მიიღებენ. მცირე და საშუალო ბიზნესის მხარდასაჭერი პროგრამის- DCFTA facility-ის ფარგლებში, ასევე, გათვალისწინებულია გრანტები მეწარმეებისა და ბანკებისთვის. ევროკავშირის მიერ შემუშავებული პროგრამა ბიზნესს დაეხმარება წარმოების პირობები და ინფრასტრუქტურა ევროკავშირის მოთხოვნებთან შესაბამისობაში მოიყვანოს. დახმარება განკუთვნილია, როგორც ექსპორტზე ორიენტირებულ, ასევე იმპორტის ჩასანაცვლებლად მომუშავე საწარმოებისთვის. მცირე და საშუალო ბიზნესის მხარდასაჭერი პროგრამა (DCFTA facility) უკრაინის, მოლდოვისა და საქართველოსთვის შეიქმნა, თუმცა, პირველად, საქართველოში 2016 წლიდან გაეშვება და მას ევროკავშირთან ერთად, ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი(EBRD) და ევროპის საინვესტიციო ბანკი (EIB) განახორციელებენ. პროგრამის დეტალებზე eugeorgia.info EBRD-ის მთავარ ბანკირს ირაკლი მექვაბიშვილს ესაუბრა.
კონკრეტულად, რა სახის დახმარებას მიიღებენ მეწარმეები პროგრამის (DCFTA facility) ფარგლებში?
-პროდუქტი ჩამოყალიბებული სახით ჯერ მზად არ არის, თუმცა ზოგადი პარამეტრები შემიძლია გითხრათ: პროგრამა რამდენიმე კომპონენტისგან შედგება, პირველია საკრედიტო ხაზი, რომელსაც ევრობანკი გამოუყოფს ბანკებს იმ კლიენტებისთვის, ვინც წარმოების პირობების გაუმჯობესებას გადაწყვეტს- ეს არის საკრედიტო ხაზი 5 წლამდე. გვინდა იყოს ლარებში დენომინირებული, ვინაიდან, დღეს ლარის რესურსის უკმარისობაა და განსაკუთრებით, დევალვაციის პირობებში, დღის წესრიგში დადგა ლარებში სესხების გაცემის მოცულობის გაზრდა. პროგრამა, ასევე, ითვალისწინებს ტექნიკურ დახმარებას, რომელიც 2 კომპონენტს მოიცავს. პირველი- საგრანტო კომპონენტი- ევროკავშირი გამოყოფს გრანტებს, როგორც ბანკის კლიენტებისთვის, ასევე, თავად ბანკებისთვის. მაგ. მსესხებლებისთვის მსგავსი სტიმული გვქონდა ენერგოეფექტურობის საკრედიტო ხაზზე, აღებული სესხის 10-დან 15%-მდე მსესხებელს უბრუნდებოდა გრანტის სახით. DCFTA-თან მიმართებაში კი გრანტის პარამეტრების განსაზღვრა ამ ეტაპზე მიმდინარეობს. სესხის ასაღებად შესაფერისი ყველა კომპანია შეძლებს ამ გრანტით სარგებლობას.
რა კრიტერიუმებს უნდა აკმაყოფილებდეს მეწარმე/კომპანია სესხის ასაღებად?
-კრიტერიუმებს განსაზღვრავს კომერციული ბანკი. კომპანია მიმართავს ბანკს, თუ ბანკი მიიჩნევს, რომ კომპანია კრედიტუნარიანია და პროექტი აკმაყოფილებს ბანკის მოთხოვნებს, ის გასცემს სესხს. კომერციული ბანკი თავისი პროცედურებიდან და პოლიტიკიდან გამომდინარე განსაზღვარვს და არჩევს კლიენტებს. საპროცენტო განაკვეთიც განისაზღვრება ბანკის მიერ. ტექნიკური დახმარების მეორე კომპონენტი წარმოადგენს რისკების გაზიარებას, პროექტში მონაწილე კომერციულ ბანკსა და EBRD-ს შორის. რისკების გაზიარება მოიცავს საკრედიტო ხაზის 10%-ის ოდენობით გრანტის გამოყოფას ბანკის პოტენციური დანაკარგების ასანაზღაურებლად. ამასთანავე, კონკრეტულ პროექტზე პოტენციური ზარალის დასაფარად გრანტის მოცულობა განისაზღვრება არაუმეტეს ზარალის 50%-სა. გრანტის მოზიდვა განხორციელდება EBRD-ის დონორი ორგანიზაციებიდან. ეს არის ტექნიკური დახმარების მატერიალური ნაწილი, გარდა ამისა, გვყავს ბიზნესის მხარდამჭერი საკონსულტაციო ჯგუფები, რომელიც ჩაერთვება ბანკის კლიენტებთან მუშაობაში.
ანუ მეწარმეს შეუძლია უშუალოდ მიმართოს თქვენს კონსულტანტებს, ბანკში პროექტის წარდგენამდე?
-მეწარმეებს შეეძლებათ უშუალოდ მიმართონ ჩვენს ჯგუფს, რომელსაც შეუძლია გარკვეული კონსულტაციები, რჩევები მისცეს, სანამ ბანკამდე მივლენ. ბუნებრივია, ესეც უფასოდ იქნება.
დავუბრუნდეთ ისევ სამიზნე ჯგუფს, შეძლებენ თუ არა მიკრობიზნესი და “სტარტაპები” ამ პროგრამით სარგებლობას, და რომელ სფეროებზე გაკეთდება აქცენტი?
-არა გვაქვს შეზღუდვა სექტორზე- მრეწველობა, სოფლის მეურნეობა, მომსახურება, ტურიზმი და ა.შ. თუმცა, პროგრამა, ძირითადად, მცირე და საშუალო საწარმოებისთვისაა განკუთვნილი. ერთ მეწარმეზე მაქსიმალური ზღვარი დაახლოებით 3 მილიონი აშშ დოლარის ოდენობით განისაზღვრება. ქვედა ზღვარი ამ ეტაპზე არა გვაქვს განსაზღვრული. რესურსი გამიზნული იქნება კაპიტალური დანახარჯების დაფინანსებაზე, მანქანა-დანადგარების შეძენაზე, ტექნოლოგიების დანერგვაზე, რომელიც გააუმჯობესებს არსებული საწარმო პროცესის ხარისხს და ევროსტანდარტებთან შესაბამისობაში მოიყვანს. რაც შეეხება, “სტარტაპებს”, EBRD-ის საკმაოდ მოქნილი პოლიტიკა ექნება, თუმცა “სტრატაპის” დაფინანსების გადაწყვეტილებას მიიღებს პროექტში ჩართული კომერციული ბანკი.
რამდენი გრანტი გაიცემა მთლიანობაში საქართველოში მეწარმეებზე?
-პროგრამის ფარგლებში სამი ქვეყნისთვის-უკრაინა, მოლდოვა, საქართველო 380 მილიონი ევროა გამოყოფილი, როგორც რესურსების, ასევე, გრანტის სახით. არ არის დაყოფილი რამდენია თითოეულ ქვეყანაზე. ხელშეკრულება ტექნიკურ დახმარებაზე, მათ შორის საგრანტო კომპონენტზე ევრობანკსა და ევროკავშირს შორის, სავარაუდოდ, წლის ბოლომდე უნდა გაფორმდეს.
ერთ-ერთ ინტერვიუში აღნიშნეთ, რომ EBRD აპირებს ხელი შეუწყოს ქალებს ბიზნესში. ეს კომპონენტი ამ პროგრამის ფარგლებში მოიაზრება?
-ეს იქნება ცალკე პროგრამა- “ქალები ბიზნესში” და დავიწყებთ მიმდინარე წლის ბოლოს ან მომავალი წლის დასაწყისში. მეწარმე ქალებზე გვინდა აქცენტის გაკეთება, სექტორალურად ესეც იქნება მცირე და საშუალო ბიზნესი. დაფინანსდება კომპანიები, რომლის ან მენეჯმენტში არიან ქალები ან მესაკუთრეა ქალი. აქაც იქნება საგრანტო კომპონენტი, რისკის გაზიარების მექანიზმის სახით.
რა არის EBRD-ის კრიტერიუმები, როდესაც გადაწყვეტს ამა თუ იმ პროექტის დაფინანსებას, რა პრინციპებით ხელმძღვანელობს ბანკი?
-ევრობანკი (EBRD) მუშაობს ორი მიმართულებით-ან პარტნიორი ბანკების მეშვეობით, როგორც ეს DCFTA facility-ის შემთხვევაში იქნება ან პირდაპირ კომპანიებთან. პირდაპირი დაფინანსება ხდება შედარებით მსხვილი პროექტების შემთხვევაში, როდესაც ქართულ ბანკს არ შეუძლია ამის გაკეთება. ამასთანავე, მსხვილი პროექტების განხორციელებისთვის მოქმედებს თანადაფინანსების პროგრამები, სადაც ევრობანკი და პარტნიორი ბანკი რისკების განაწილების პრინციპით მუშაობენ. ასევე, მნიშვნელოვანი კრიტერიუმია კომპანიის აქციონერების სტრუქტურა, პროექტის რისკების განსაზღვრისას ყურადღებას ვაქცევთ არამარტო პროექტის მომგებიანობას, არამედ, რამდენად არის პროექტი ღირებული განვითარების თვალსაზრისით და რამდენად მნიშვნელოვანია ქვეყნის ეკონომიკური განვითარებისთვის.
ევროკავშირთან გაფორმებული ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი სავაჭრო შეთანხმების ფარგლებში, საქართველომ, მოლდოვამ და უკრაინამ (უკრაინაში 2016 წლის ბოლოს შევა ძალაში შეთანხმება) აიღეს ვალდებულება, რომ წარმოების პროცესი და ხარისხი ევროკავშირის სტანდარტებს დაუახლოვონ, იმისთვის, რომ ამ ქევყნებში წარმოებულმა პროდუქციამ ევროკავშირის ბაზარზე თავისუფლად გასვლა შეძლოს. თუმცა, DCFTA-ის ფარგლებში მოთხოვნილი რეგულაციები შეეხება, არა მხოლოდ ევროკავშირში ექსპორტის მსურველ მეწარმე-სუბიექტებს, არამედ ყველა კომპანიას, ვინაიდან შეთანხმების მიხედვით, შიდა ბიზნეს-გარემოც უნდა შეიცვალოს. ევროკავშირმა ჩათვალა, რომ ცვლილებები, შესაძლოა, განსაკუთრებით მწვავე ყოფილიყო მცირე და საშუალო ბიზნესისთვის, რომელთაც განსაკუთრებით სჭირდებათ დამატებითი უნარ-ჩვევები და ფინანსური საშუალებები იმისთვის, რომ შეძლონ საკუთარი წარმოების პროცესისა და ინფრასტრუქტურის ევროპულ სტანდარტებთან დაახლოება. ამ საჭიროებებიდან გამომდინარე, ევროკომისიამ ევროპის საინვესტიციო ბანკთან და ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკთან ერთად შეიმუშავა დახმარების პროგრამა DCFTA Facility, პროგრამის ფარგლებში მცირე და საშუალო მეწარმეები (საქართველო, მოლდოვა, უკრაინა) ევროკავშირის ბიუჯეტიდან დაახლოებით 200 მილიონ ევროს გრანტების სახით მიიღებენ.
მაიკო გაბულდანი
