ევროკავშირთან უვიზო მიმოსვლის დაწყების თარიღს საგარეო საქმეთა სამინისტრო არ ასახელებს
ევროკომისიის განცხადებით, ვიზა ლიბერალიზაციის სამოქმედი გეგმა ღონისძიებათა ოთხ ძირითად ბლოკს მოიცავს. მათ შორის: დოკუმენტების უსაფრთხოებას, საზღვრის და მიგრაციის მართვას, საზოგადოებრივი წესრიგს და უსაფრთხოებას და საგარეო ურთიერთობებს. იმისთვის, რომ საქართველომ ევროკავშირთან უვიზო მიმოსვლაზე ნებართვა მიიღოს, მინიმუმამდე უნდა შეამციროს კორუფცია და ორგანიზებული დანაშაული, დაიცვას პირადი მონაცემები, უმცირესობების უფლებები და უზრუნველყოს სასამართლო სისტემის დამოუკიდებლობა.
ევროკავშირმა და საქართველომ ვიზების ლიბერალიზაციის შესახებ დიალოგი, 2012 წლის ივნისში დაიწყეს. 2013 წლის 25 თებერვალს ევროკომისარმა საშინაო საქმეთა საკითხებში სესილია მალმსტრომმა საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრს, მაია ფანჯიკიძეს ვიზების ლიბერალიზაციის სამოქმედო გეგმა გადასცა, რომელიც ქვეყანამ ევროკავშირთან უვიზო რეჟიმის მისაღებად უნდა შეასრულოს.
ევროკომისიის განცხადებით, სამოქმედი გეგმა ღონისძიებათა ოთხ ძირითად ბლოკს მოიცავს, მათ შორის, დოკუმენტების უსაფრთხოებას, საზღვრის და მიგრაციის მართვას, საზოგადოებრივი წესრიგს და უსაფრთხოებას და საგარეო ურთიერთობებს. იმისთვის, რომ საქართველომ ევროკავშირთან უვიზო მიმოსვლაზე ნებართვა მიიღოს, მინიმუმამდე უნდა შეამციროს კორუფცია და ორგანიზებული დანაშაული, დაიცვას პირადი მონაცემები, უმცირესობების უფლებები და უზრუნველყოს სასამართლო სისტემის დამოუკიდებლობა. გარდა ამისა, საქართველომ უნდა შემოიღოს ბიომეტრული პასპორტი, რომელიც სრულ შესაბამისობაში იქნება სამოქალაქო ავიაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის (ICAO) სტანდარტებთან და ხმარებიდან ეტაპობრივად ამოიღოს ის პასპორტები, რომლებიც ICAO-ს სტანდარტებს არ შეესაბამება.
www.eugeorgia.info–ს საგარო საქმეთა სამინისტროში განუცხადეს, რომ ევროკავშირთან ვიზა ლიბერალიზაციის პროცესის პირველი ფაზა, რომელიც საქართველოს კანონმდებლობის ევროკავშირის კანონმდებლობასთან დაახლოებას გულისხმობს, 2014 წლის ზაფხულში დასრულდება. „ქართული მხარის მიერ გაწეული ძალისხმევა, განხორციელებული რეფორმები და მიღწეული შედეგები პოზიტიურად ფასდება. საგულისხმოა, რომ ამ ეტაპზე საქართველოს მხარემ მნიშვნელოვან პროგრესს მიაღწია,“ – აცხადებენ საგარეო საქმეთა სამინისტროში.
2014 წლის 18 აპრილს საგარეო საქმეთა მინისტრმა, მაია ფანჯიკიძემ განაცხადა, რომ 2016 წლიდან სავარაუდოდ, საქართველო ევროკავშირის ქვეყნებთან უვიზო მიმოსვლის რეჟიმით ისარგებლებს: საქართველოს მოქალაქეს უფლება ექნება შენგენის ქვეყნებში უვიზოდ, ჩვეულებრივი პასპორტით შევიდეს. თუმცა, მოკლევადიანი ვიზა მას ევროკავშირის ქვეყნებში 180–დან მხოლოდ 90 დღის განმავლობაში დარჩენის უფლებას მისცემს. მოკლევადიანი ვიზა საქართველოს მოქალაქეს შენგენის ქვეყნებში სწავლისა და მუშაობის უფლებას არ აძლევს.
ევროკავშირის ქვეყნებთან უვიზო მიმოსვლის რეჟიმის დაწყების სავარაუდო თარიღის დასახელებისგან საგარეო საქმეთა სამინისტრო ამჟამად თავს იკავებს. სამინისტრომ არც იმ კითხვაზე გვიპასუხა, თუ რით არის განპირობებული ის ფაქტი, რომ აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებთან და რუსეთთან შედარებით საქართველოს ევროკავშირის ვიზაზე უარის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი აქვს და არის თუ არა ეს გარემოება ვიზა ლიბერალიზაციის შემაფერხებელი ფაქტორი? ანდა რა პროცენტულ დონეზე უნდა დავიდეს ვიზაზე უარი, რომ ვიზა ლიბერალიზაციის პროცესი დაიწყოს?
ამ კითხვაზე საგარეო საქმეთა სამინისტრომ ლაკონური პასუხი გაგვცა: „ვიზაზე უარის თქმის ერთიანი მიზეზის დასახელება რთულია, რადგან განხილული უნდა იქნას ინდივიდუალური შემთხვევები. ყველა ქვეყანას აქვს საკუთარი მოთხოვნები ვიზის გაცემის პროცედურებთან დაკავშირებით და მოქალაქე, რომელიც ამა თუ იმ ქვეყანას ვიზის მიღების სურვილით მიმართავს, უნდა აკმაყოფილებდეს ამ კრიტერიუმებს“.
სალომე ბულია, „ევროპული ინიციატივა – ლიბერალური აკადემია თბილისის“ პროექტის – „ვიზის ლიბერალიზაციის პერსპექტივების“ ხელმძღვანელი ამბობს, რომ ვიზაზე უარის მაჩვენებლის შემცირება საქართველოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია და ქვეყნის ხელისუფლებამ ეს პრობლემა ევროპულ მხარესთან თანამშრომლობით უნდა მოაგვაროს: „ევროკავშირი ქვეყანასთან სავიზო ურთიერთობებში უსაფრთხო, ანუ დასაშვები რისკის მარჟად ვიზაზე უარის 3%-ს განიხილავს. ბალკანეთის ქვეყნების „საგზაო რუკებში“ მითითებული იყო, რომ ევროკომისია ქვეყნის უვიზო რეჟიმზე გადასვლელად მზადყოფნის შეფასებისას აუცილებლად გაითვალისწინებდა ვიზებზე უარის მაჩვენებელს, როგორც ერთგვარ კრიტერიუმს. ამ კონტექსტში კლებადი ტენდენცია და მარჟის 3%-მდე დაყვანა (ასევე უარის საერთო მაჩვენებლის 1000-მდე შემცირება წელიწადში) იქნებოდა მიჩნეული, როგორც დამაკმაყოფილებელი მაჩვენებელი. თუმცა, ისიც შესაძლებელია, რომ ბრიუსელმა ამ მაჩვენებელს დიდი ყურადღება არ მიაქციოს და პოლიტიკური გადაწყვეტილება მიიღოს“.
გარდა ამისა, ევროკავშირთან გამარტივებული სავიზო რეჟიმით სარგებლობისთვის საქართველომ რეადმისიის ვალდებულება აიღო. ამ ვალდებულების თანახმად, ქვეყანამ უკან უნდა დაიბრუნოს ის მოქალაქეები, რომლებიც ამ დროისთვის ევროკავშირის ქვეყნებში არალეგალურად ცხოვრობენ. საქართველომ პასუხისმგებლობა უნდა აიღოს მესამე ქვეყნის იმ მოქალაქეეზეც, რომლებიც ევროკავშირის ქვეყნებში საქართველოს გავლით შედიან. რაც მთავარია, ქვეყანაში უნდა შექმნას ისეთი ეკონომიკურ–სოციალური მდგომარეობა, რომ ემიგრაციაში წასვლის მსურველ მოქალაქეთა რაოდენობა მნიშვნელოვნად შემცირდეს. ეს არის ის მთავარი ფაქტები, რასაც ევროკავშირი ვიზების ლიბერალიზაციის საქმეში ყველაზე დიდ ყურადღებას მიაქცევს.
ევროკავშირთან გამარტივებული სავიზო რეჟიმის პრობლემები
2011 წლის 1 მარტიდან საქართველო ევროკავშირთან გამარტივებული სავიზო რეჟიმით სარგებლობს. საზოგადოების გარკვეულ ნაწილს ახლა ვიზის მისაღებად გაცილებით ნაკლები დრო, საბუთები და ფული სჭირდება. სავიზო რეჟიმის გამარტივების შემდეგ ვიზის გაცემის დრო 30–დან 10 დღემდე შემცირდა, მოსაკრებლის ფასი კი 60–დან 35 ევრომდე. გამარტივებული სავიზო რეჟიმით სარგებლობის უფლება აქვთ ევროკავშირის ქვეყნებში მცხოვრები ადამიანების ახლო ნათესავებს, ბიზნესმენებს, მეცნიერებს, სტუდენტებსა და ჟურნალისტებს. თუმცა, 21 წლის ნინო სუმბაძე ამბობს, რომ რეალობაში მთლად ასე მარტივადაც არ არის საქმე. მას ჩეხეთის საკონსულოში სასწავლო ვიზა არ მისცეს: „ესტონეთში ვსწავლობდი და ესტონეთის საკონსულოში პრობლემა არასოდეს შემქმნია. ჩეხეთის საკონსულოში ბევრი ისეთი საბუთი მომთხოვეს, რომელიც სხვაგან არსად მოუთხოვიათ. სავიზო განაცხადის განხილვა გაჭიანურდა და სასწავლო ვიზის მოცემაზე ბოლოს მაინც დაუსაბუთებელი უარი მივიღე. გასაჩივრებას აზრი აღარ ჰქონდა. იძულებული გავხდი, აკადემიური ამეღო“, – ამბობს ნინო სუმბაძე.
ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში ვიზის გაცემაზე ნინოს მსგავსად უარს საქართველოს ათასობით მოქალაქეს ეუბნებიან. „ევროკავშირის ქვეყნებში გასამგზავრებელი ვიზის აღება საქართველოს მოქალაქეებს უფრო უჭირთ, ვიდრე მეზობელი ქვეყნების: რუსეთის, აზერბაიჯანის და სომხეთის მცხოვრებლებს,“ – ამბობს სალომე ბულია, – „საქართველოს ევროკავშირის ვიზაზე უარის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი აქვს. ევროკავშირის ვიზის გაცემაზე საქართველოში 2013 წელს უარი უთხრეს აპლიკანტთა 13 პროცენტს, 2012 წელს 13, 3 პროცენტს, 2011 წელს – 14,8 პროცენტს“.
გასული წლების მონაცემებით, ევროკავშირის ვიზაზე უარის ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი რუსეთს და ბელარუსს აქვს – 1,2 და 0,9 პროცენტი.
სალომე ბულია www.eugeorgia.info- სთან ამ ტენდენციის შესაძლო მიზეზებზე საუბრობს. „ბევრი მიზეზი შეიძლება დავასახელოთ. მათ შორის ის, რომ 2004–2006 წლებში საქართველო კრიმინალური წარსულის მქონე ბევრმა ადამიანმა დატოვა. საქართველოდან ძალიან ბევრი მოქალაქე მიდის ევროპაში – ზოგი საცხოვრებლად, ზოგი სასწავლებლად, ზოგი დასაქმების და ზოგი თავშესაფრის მისაღებად. თუმცა, იმავე რუსეთის მოქალაქეებს უარს ვიზის მიღებაზე პრაქტიკულად (0.9%) არ ეუბნებიან იმის მიუხედავად, რომ რუსეთის მოქალაქეები ასევე ძალიან ხშირად გადიან ქვეყნიდან ან სამსახურის ან თავშესაფრის მოსაპოვებლად. “
რამდენი ადამიანია ამჟამად საქართველოდან საზღვარგარეთ წასული, ამის ზუსტი მონაცემები არ არსებობს. მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა ბოლოს 2002 წელს ჩატარდა. ოფიციალური მონაცემებით, ამჟამად საქართველოში 4 მლნ 490 ათასი ადამიანი ცხოვრობს, 2002 წელს კი მოსახლეობის რაოდენობა 4 375 000 იყო.
საქართველოს სტატისტიკის ეროვნულ სამსახურს ბოლო წლებში საქართველოდან ემიგრაციაში წასულ მოქალაქეთა რაოდენობის შესახებ ინფორმაცია არ აქვს. სტატისტიკის სამსახური ოფიციალურ ვებგვერდზე მხოლოდ წლის განმავლობაში გასულ და შემოსულ მოქალაქეთა რაოდენობის შესახებ ინფორმაციას აქვეყნებს. „საქართველოდან რამდენი ადამიანია ემიგრაციაში წასული, ეს სპეციალური კვლევის საგანია. სულ დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ საქართველოს ტერიტორიიდან გასულთა რაოდენობა ეთნიკური მიგრანტების, დევნილებისა და შრომითი მიგრანტების ჩათვლით, ჩემი შეფასებით დაახლოებით 1.2 მლნ. ადამიანს შეადგენს,” – ამბობს ეკონომიკის ექსპერტი სოსო არჩვაძე.
