ევროკავშირი ქართულ კომპანიებს საჯარო ტენდერებში მონაწილეობას სთავაზობს
შეთანხმება განსაზღვრავს საკანონმდებლო დაახლოების საორიენტაციო 8 წლიანი ვადას. საჯარო შესყიდვების ბაზრის გახსნა დაკავშირებულია კანონმდებლობის ეტაპობრივ დაახლოებასთან ევროკავშირის დირექტივებთან. ამ ეტაპზე, საკანონმდებლო დაახლოების ყოვლისმომცველი სამოქმედო გეგმის (roadmap) შედგენაზე მუშაობა მიმდინარეობს.
ევროკავშირთან ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი სავაჭრო სივრცის შესახებ შეთანხმების ძალიან მნიშვნელოვანი თავია - საჯარო შესყიდვები. შეთანხმების ეს ნაწილი ქართველ მეწარმეებს შესაძლებლობას აძლევს, ევროკავშირის 28 ქვეყანაში საჯარო ტენდერებში მონაწილეობა მიიღონ, კონკურენტუნარიანი წინადადებები წარადგინონ და თავიანთი კომპანიების შემოსავლები გაზარდონ. ამ ხელშეკრულებით ქართულ შესყიდვებში თანაბრობის პრინციპით ევროკავშირში რეგისტრირებული კომპანიებიც ჩაერთვებიან.
იმის დასადგენად, თუ როდის ექნება ქართულ ბიზნესს ევროკავშირის საჯარო შესყიდვებში მონაწილეობის უფლება, eugeorgia.info საქართველოს საჯარო შესყიდვების სააგენტოს დაუკავშირდა. შეკითხვებზე საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურმა გვიპასუხა.
- როდის იგეგმება საჯარო შესყიდვების სფეროში ბაზრის ორმხრივად გახსნა და რა წინაპირობებია ამისთვის შესასრულებელი?
- საქართველოსა და ევროკავშირის შორის ასოცირების შესახებ შეთანხმების XVI-B დანართი ითვალისწინებს საკანონმდებლო დაახლოებისა და ბაზრის გახსნის საორიენტაციო ვადებს. XVI-B დანართის მიხედვით ასოცირების შესახებ შეთანხმებით გათვალისწინებული საკანონმდებლო დაახლოების ყოვლისმომცველი სამოქემდო გეგმა (roadmap) საქართველომ უნდა შეიმუშავოს შეთანხმების ხელმოწერიდან 3 წლის ვადაში.
საქართველოს მთავრობამ შეიმუშავა ასოცირების შესახებ შეთანხმების, ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი ვაჭრობის სივრცის კომპონენტის განხორციელების 2014-2017 წლების სამოქმედო გეგმა, რომელიც დამტკიცდა საქართველოს ევროკავშირში ინტეგრაციის კომისიის 49-ე სხდომაზე. აღნიშნული გეგმა ითვალისწინებს სახელმწიფო შესყიდვების სფეროში საკანონმდებლო დაახლოების ყოვლისმომცველი საქმოქმედო გეგმის შემუშავების დაწყებას 2014-2015 წლებში.
ასოცირების შესახებ შეთანხმება ითვალისწინებს საქართველოს და ევროკავშირის საჯარო შესყიდვების ბაზრების ორმხრივ და თანმიმდევრულ გახსნას, რაც შესაძლებლობას მისცემს საქართველოს კომპანიებს მონაწილეობა მიიღონ ევროკავშირის ქვეყნების სახელმწიფო შესყიდვებში.
- ბაზრის გახსნის შემდეგ როგორი იქნება საჯარო შესყიდვების მონეტარული ზღვრები?
- შეთანხმება ვრცელდება მხოლოდ იმ სახელმწიფო შესყიდვებზე, რომელთა ღირებულება აღემატება შეთანხმებით გათვალისწინებულ მონეტარულ ზღვრებს. ყველაზე დაბალი მონეტარული ზღვარი არის 130 000 ევრო, კერძოდ: 130 000 ევროს საქონლის და მომსახურების შესყიდვა სახელმწიფოს ცენტრალუტი ორგანოებისაგან, 200 000 ევროს საქონლის და მომსახურების შესყიდვა სხვა ორგანოებისაგან, 5 000 000 ევროს სამშენებლო სამუშაოს შესყიდვა, 5 000 000 ევროს სამშენებლო სამუშაოს შესყიდვა კომუნალური მომსახურების სექტორში, 400 000 ევროს საქონლის და მომსახურების შესყიდვა კომუნალური მომსახურების სექტორში.
- რა ვადაში გადაიხედება მონეტარული ზღვრები?
- მონეტარული ზღვრები უნდა გადაიხედოს რეგულარულად ყოველ ორ წელიწადში ერთხელ, შეთანხმების ძალაში შესვლის წლიდან და უნდა დაეფუძნოს ევროს საშუალო დღიურ ღირებულებას, გამოსახულს სპეციალურ სასესხო უფლებებში (SDR). გადახედილი მონეტარული ზღვარი უნდა დაამტკიცოს შეთანხმების განსაზღვრულმა ვაჭრობის საკითხებზე ასოცირების კომიტეტმა.
- როგორ მოხდება საჯარო ხელშეკრულების ღირებულების გამოთვლა?
- ხელშეკრულების სავარაუდო ღირებულების გამოთვლა უნდა მოხდეს დამატებითი ღირებულების გადასახადის გარეშე სრულად გადასახდელი თანხის საფუძველზე.
- შესყიდვების სააგენტოს თუ აქვს შემუშავებული გრძელვადიანი სტრატეგია?
-სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს სტრატეგიული განვითარების გეგმის დოკუმენტი ასახავს სააგენტოს ხედვას, მისიას, საშუალოვადიან სტრატეგიულ მიმართულებებსა და მიზნებსა და ამოცანებს სააგენტოს ინიციატივის საფუძველზე.
სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს სტრატეგიული გეგმა შემუშავდა ევროკავშირის მხარდაჭერით.
- ასოცირების შეთანხმებაში მითითებულია, რომ უნდა მოხდეს სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს და დავების საბჭოს ავტონომიურობის გაზრდა. რა აქტივობები იგეგმება ამ მიმართულებით?
- სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტო წარმოადგენს დამოუკიდებელ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს. სააგენტო დამოუკიდებელია შემსყიდველი ორგანიზაციებისგან და მიმწოდებლებისგან და მას გააჩნია მაკონტროლებლის ფუნქცია.
რაც შეეხება სახელმწიფო შესყიდვებთან დაკავშირებული დავების განხილვის საბჭოს, იგი დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე ორგანოა, რომელსაც მეტ გამჭვირვალობას სძენს მასში სამოქალაქო, მათ შორის არასამთავრობო სექტორის მონაწილეობა - სახელმწიფო შესყიდვებთან დაკავშირებულ დავების განხილვის საბჭოს 6 წევრიდან 3 არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენელია. დირექტივების მიხედვით, დავების განმხილველი ორგანო უნდა იყოს დამოუკიდებელი, როგორც შემსყიდველი, ასევე მიმწოდებელი ორგანიზაციებისაგან. დირექტივების მიხედვით, დამკვიდრებული პრაქტიკაც მრავალფეროვანია ქვეყნების მიხედვით, სადაც რიგ შემთხვევებში სასამართლო ითავსებს აღნიშნული დავების განხილვის ფუნქციებს, ზოგ შემთხვევებში - ცალკე მდგომი სტრუქტურა.
სამომავლო გეგმები, რომლებიც უკავშირდება სააგენტოს და საბჭოს დამოუკიდებლობის გარანტირებას და ეფექტიანობის გაზრდას, გათვალისწინებულია, ერთი მხრივ, სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტოს სტრატეგიაში, ასევე გათვალისწინებული იქნება იმ სამოქმედო გეგმაში, რომლის შედგენის ვალდებულებასაც ითვალისწინებს ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი ვაჭრობის არეალის შესახებ შეთანხმება.
- როგორ მოხდება შემსყიდველის მიერ შესყიდული სერვისის/პროდუქტის ხარისხის მონიტორინგი?
- როგორც ევროკავშირის საჯარო შესყიდვების კანონმდებლობით, ასევე საქართველოს შესყიდვების კანონმდებლობის მიხედვით დაუშვებელია სატენდერო დოკუმენტაციით შესასყიდი საქონლის, მომსახურების ან/და სამუშაოს ისეთი აღწერა ან/და ისეთი პირობის დაწესება, რომლის შედეგია ეკონომიკური აგენტის (მიმწოდებლის) დისკრიმინაცია.
საქონლის ან მომსახურების მოთხოვნილი მახასიათებლების აღწერისას დაუშვებელია სატენდერო დოკუმენტაციაში კონკრეტული მოდელის, წყაროს, ცალკეული პროცესის, სასაქონლო ნიშნის, პატენტის, წარმოშობის წყაროს ან მწარმოებლის მითითება.
შემსყიდველი ორგანიზაციის გადაწყვეტილებით სატენდერო დოკუმენტაციით შესაძლებელია გათვალისწინებული იყოს ხარისხის უზრუნველყოფის გარკვეულ სტანდარტთან შესაბამისობის მოთხოვნა. ამ შემთხვევაში, შემსყიდველმა ორგანიზაციებმა შესაძლებელია მოითხოვონ აკრედიტირებული ორგანოების მიერ გაცემული შესაბამისობის სერთიფიკატის ან სხვა ექვივალენტური დოკუმენტის წარდგენა, რომლითაც შესაბამისობა ცალკეულ სტანდარტთან დგინდება.
ევროკავშირის დირექტივების მიხედვით, გამარჯვებულის გამოვლენა უნდა მოხდეს ეკონომიკურად ყველაზე მომგებიანი წინადადებით ( most economically advantageous tender), რომელიც შესაძლებელია დაეფუძნოს ერთ-ერთ კრიტერიუმს: 1. მხოლოდ ფასი. 2. საუკეთესო ხარისხისა და ფასის შეფარდებას (best price- quality ratio). best price- quality ratio შეფასება არ შეიძლება დაეფუძნოს მხოლოდ ხარისხის კრიტერიუმს და აუცილებლად უნდა მოიცავდეს ფასის ელემენტს. 3. ხარჯი (cost), რომელიც უნდა ეფუძნებოდეს ხარჯის ეფექტნობის პრონციპს (life-cycle costing), როგორიცაა მოვლის და შენახვის ხარჯი, სამრეწველო ნარჩენების გადამუშავების ხარჯი, გარემო ფაქტორებთან დაკავშირებული ხარჯი, თუ მისი შეფასება მონეტარულად შესაძლებელია.
- ევროკავშირის საჯარო შესყიდვების კანონმდებლობასთან მიახლოების თავლსაზრისით ამჟამად რა მდგომარეობაა?
საქართველოს სახელმწიფო შესყიდვების კანონმდელობა მნიშვნელოვნად შესაბამისობაშია ევროკავშირისა და საერთაშორისო საუკეთესო პრაქტიკასთან. საქართველოს აქვს ერთ-ერთი ყველაზე გამჭვირვალე სახელმწიფო შესყიდვების სისტემა, რაც არაერთი საერთაშორისო ორგანიზაციის შეფასებებით დასტურდება.
ესაუბრა ზურაბ მოდებაძე
